ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد دو ژنوتیپ امیـدبخش نخـود دیم درکشت پاییزه و انتظاری در مزارع زارعین

نوع مقاله : ترویجی

نویسنده

مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران

چکیده

کشت بهاره و استفاده از توده‌های بومی را می‌توان از جمله موارد مؤثر در کم بودن عملکرد نخود دیم در واحد سطح ذکر نمود. این بررسی به منظور مقایسه عملکرد دانه‌ دو ژنوتیپ نخود دیم (سارال و ILC 482) در کشت پاییزه و انتظاری طی دو سال زراعی (93-1391) در اراضی زارعین منطقه آغجه‌کهل مراغه اجرا شد. طرح آماری مورد استفاده کرت‌های خرد شده (اسپلیت پلات) بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار بود. زمان کشت (پاییزه و انتظاری) در کرت‌های اصلی و دو ژنوتیپ نخود در کرت‌های فرعی قرار داشتند. برخی صفات زراعی (ارتفاع بوته، وزن صد دانه، بیوماس خشک، ارتفاع اولین غلاف از سطح خاک، تعداد غلاف و دانه در بوته و تعداد شاخه‌های فرعی) مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج تجزیه مرکب (دو ساله) نشان داد که تاریخ کشت فقط بر ارتفاع بوته اثر معنی‌داری داشت.کشت در مهر ماه (کشت پاییزه) سبب افزایش ارتفاع بوته به میزان 12 درصد نسبت به کشت انتظاری شد. اگرچه تفاوت بین تاریخ‌های کاشت از نظر آماری معنی‌دار نبود ولی کشت در مهر ماه سبب افزایش 24 درصدی عملکرد دانه نسبت به کشت انتظاری شد. اثر ساده عامل ژنوتیپ‌ و نیز اثر متقابل ژنوتیپ در تاریخ کاشت بر عملکرد دانه از نظر آماری معنی‌دار نبود که حاکی از قابلیت نسبتاً یکسان هر دو ژنوتیپ برای کشت پاییزه و انتظاری در منطقه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Yield and Its Components of Two Promising Rain fed Chickpea Genotypes under Autumn and Hidden Sowing at Farmer Fields

نویسنده [English]

  • D. Sadeghzadeh- Ahari
Dryland Agricultural Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Maraghe, Iran
چکیده [English]

Spring sowing and landraces cultivation are the most important and effective factors in low chickpea yield. In order to comparing of yield and its components of two chickpea genotypes (ILC 482 and Saral) at two sowing dates (autumn and hidden planting), this study was carried out under farmer fields at East Azerbaijan (Aghja kohool region) during 2012-2014 cropping seasons. Experimental design was split plots based on randomized complete blocks design with three replications. Sowing dates (autumn and hidden planting) were in the main plots and chickpea genotypes were in the sub plots. Agronomic traits including plant height, 100 seed weight, dry biomass, the height of first pod from soil surface, number of pods and seeds per plant, number of secondary branches per plant and grain yield, were recorded and analyzed. Results of combined analysis (two years) showed that, planting date had significantly effects on plant height. Comparing with hidden planting, plant height was 12% increased in autumn planting date. Although there was no significantly differences between planting dates in case of grain yield, but autumn planting had 24% more grain yield comparing to the hidden planting date. Genotype and genotype×planting date effects on grain yield had not significantly effects, indicated that there were similar potential of two genotypes for autumn and hidden planting in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chickpea
  • genotype
  • Grain yield
  • Dry land and Planting date
آقایی سربرزه م (1383)گزارش نهایی پروژه بررسی ارقام گندم دوروم تحت شرایط دیم در مزارع زارعین کرمانشاه. انتشارات معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، شماره 84/75، 90 صفحه
 
 
باقری ع ا، گنجعلی ع، پارسا م (1376) زراعت و اصلاح نخود (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 444 صفحه
 
 
صادق‌زاده اهری د (1392) معرفی یک روش ساده به منظور غربالگری برای تحمل سرما در ژرم پلاسم اصلاحی نخود. پنجمین همایش ملی حبوبات ایران. 12 اسفند، دانشکده کشاوزی دانشگاه تهران (پردیس کرج) ایران،  صفحات: 72-69 
 
 
صادق‌زاده اهری د، سعید ع، جهانگیری ع، کانونی هـ.، کریمی‌زاده ر، پزشکپور پ، فرایدی ی، محمودی ع ا (1392) نکاتی پیرامون اصلاح و معرفی ارقام پاییزه نخود دیم (مزایا و دست‌آوردها). پنجمین همایش ملی حبوبات ایران، 12 اسفند، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران (پردیس کرج)، ایران، صفحات 76-73
 
 
غفاری ع ع (1387) راهکارهای افزایش تولید در دیم‌زارهای کشور. نشر آموزش کشاورزی، 91 صفحه
 
 
کانونی هـ (1389) گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی بررسی و تعیین اثرات تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد نخود تیپ کابلی متحمل به سرما در کشت پاییزه در شرایط دیم استان کردستان. انتشارات موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور
 
 
کانونی هـ.، صادق‌زاده اهری د (1392) تحمل به سرما در نخود (Cicerarientinum L.). پنجمین همایش ملی حبوبات ایران، 12 اسفند، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران(پردیس کرج)، ایران، صفحات: 39-35
 
 
مجنون حسینی ن (١٣۸٣) حبوبات در ایران. انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران، 240 صفحه
 
 
Kanouni H, KhalilyM, Malhotra RS (2009) Assessment of cold tolerance of chickpea at rainfed highlands of Iran. Am. Eur. J. Agric. Environ. Sci. 5(2): 250-254
 
 
Malhotra RS, Singh KB (1991) Gene action for cold tolerance in chickpea. Theor. Appl. Genet. 82: 598-601