تربت، رقم جدید چغندرقند مقاوم به بیماری ریزومانیا مناسب کشت در شمال‌شرق کشور

نویسندگان

مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند، کرج

چکیده

بیماری ویروسی زردی نکروتیک رگبرگ چغندرقند (Beet necrotic yellow vein virus, BNYVV) یا‪ ریزومانیا یکی از مهم‪ترین و مخرب‪ترین بیماری‪های چغندرقند (Beta vulgaris L.) در دنیا است. این بیماری عامل محدودکننده زراعت چغندرقند در استان‪های مختلف کشور محسوب می‪شود. به ‪منظور تهیه رقم مقاوم که بهترین روش مبارزه با بیماری است در سال 1381، ژرم‪پلاسم حامل ژن مقاوم به ریزومانیا (جمعیت W114)، در برنامه کشت انتخابی قرار گرفت. در سال 1382، از هر بوته انتخابی بذر فامیل تمام خواهری تهیه شد. در سال 1383، هر یک از فامیل‪ها با یک پایه مادری تلاقی شدند. در سال 1385 طی ارزیابی محصولی در خزانه بیماری استان فارس، یکی از هیبریدهای تولیدی با ترکیب SB37 × SHR02-P.4 به‪ عنوان برترین هیبرید شناسایی شد. این هیبرید با کدSBSI006 نام‪گذاری و به ‪منظور ارزیابی تکمیلی در سال‪های 1387 تا 1391 در شرایط آلودگی طبیعی از نظر مقاومت به بیماری و همچنین صفات محصولی مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج تجزیه مرکب نشان داد هیبرید فوق با عملکرد ریشه 12/76 تُن در هکتار اختلاف معنی‪داری با عملکرد ریشه رقم شاهد حساس (جلگه، 08/41 تُن در هکتار) و شاهد متحمل داخلی (رقم زرقان، 12/49 تُن در هکتار) داشت. برتری نسبی این هیبرید در استان خراسان نسبت به ارقام داخلی زرقان و پارس در آزمایش‪های تحقیقاتی در حوزه عمل کارخانه‪های قند استان خراسان و مزارع تحقیقی ـ ترویجی این استان و همچنین فراوانی حضور ژن مقاوم در70 درصد از بوته‪های این هیبرید، با توجه به تنوع ژنتیکی بالای عامل بیماری در استان‪های خراسان، این هیبرید را مناسب کشت در شمال ‌شرق کشور ساخته است و به نام تربت نامیده شد. هیبرید منوژرم دیپلویید «تربت» مناسب کشت بهاره چغندرقند در مناطق آلوده به بیماری ریزومانیاست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Torbat, a New Sugar Beet Monogerm Hybrid Variety Tolerant to Rhizomania Viral Agent and Suitable for Growing in Northeastern of Iran

نویسندگان [English]

  • M. Aghaiizadeh
  • MR. Orazizadeh
  • GR. Ashraf Mansouri
  • S. Sadeghzadeh Hemayati
  • DF. Taleghani
  • Saeid Vahedi
  • Mohsen Aghaiizadeh
  • Mohammad Reza Orazizadeh
  • Hasan Ali Shahbazi
  • Jamshid Soltani
  • Gholam Reza Ashraf Mansouri
  • Farshid Matloobi
  • Saeid Sadeghzadeh Hemayati
  • Mahmood Mesbah
  • Dariush Fatollah Taleghani
  • Seyed Bagher Mahmooodi
  • Saeid Darabi
  • Abazar Rajabi
  • Mehdi Hasani
  • Mohsen Bazrafshan
  • Peyman Norouzi
  • Ali Reza Ghaemi
  • Jahanshah Basati
  • Shahram Khodadadi
  • Ali Habib Khodaie
  • Mohammad Reza Fathi
  • Hamid Noshad
  • Mohammad Abdolahian Noghabi
  • Mohammad Ali Chegini
  • Mozhdeh Kakuienezhad
  • Seyeid MOrteza Arabzadeh
  • Keyvan Fotoohi
Sugar Beet Seed Institute, Karaj, Iran.
چکیده [English]

Beet necrotic yellow vein virus (BNYVV) or rhizomania is one of the most important and destructive diseases of sugar beet (Beta vulgaris L.) in the world. This disease is considered as a limiting factor of sugar beet production in Iran such as Khorasan, Fars, West Azerbaijan, Isfahan and Kermanshah. In order to develop of resistant variety, as simple and easy methods for disease control, a germplasm carrying the Rhizomania resistant gene was incorporated into the selection program in 2002. At harvest, desirable single plants were selected and S1 seeds were produced from each individual plant under cage in 2003. In 2004, each S1 family was test-crossed with a monogerm male sterile female. In 2006, yield trials conducted in a disease nursery in Fars province showed that a hybrid SB37×SHR02-P.4 was superior. This hybrid, coded as SBSI006, was further evaluated in naturally infected fields for disease resistance and root yield during 2008-2012. Results of combined analysis showed that the above-mentioned hybrid with a root yield of 76.12 t/ha was significantly different from the susceptible (Jolgeh, 41.08 t/ha) and recently developed tolerant (Zarghan, 49.12 t/ha) check varieties. The relative superiority of this hybrid as compared to the domestic varieties Zarghan and Pars in yield trials conducted in the field of sugar factories as well as research-extension fields of Khorasan province and also the frequency of disease resistance genes in 70% of the plants of this hybrid makes the hybrid suitable for the northeastern part of the country, considering that the disease agent has a high genetic variation in Great Khorasan province. The hybrid is a diploid monogerm variety tolerant to Rhizomania disease and is suitable for spring sowing. The growing period of this variety is 180 days with the most suitable sowing date being late March. The optimum plant density of the variety is recommended to be 120000 plants per hectare.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resistant variety
  • Rhizomania
  • Sugar beet and Torbat