آبان، رقم جدید گندم دوروم مناسب کشت در دیمزارهای مناطق ‌نیمه‌گرمسیری کشور

کریمی زاده, رحمت الله; قوجق, حسن; مهربان, اصغر; حسین‌پور, طهماسب; آرمیون, محمد; شهبازی, کمال; آلت جعفربای, جبار; حسنپورحسنی, مقصود; افشاری, فرزاد; خیرگو, معصومه; یاسائی, محسن; عطا حسینی, محمود; سرکاری, صمد; هوشیار, رحیم; طباطبایی, نصرت اله; دالوند, محمد; کشاورری, کاووس; روح‌پرور, رامین; محتشمی, رهام; رحمتی, مهناز; محمدی, محتشم; کریم‌پور, فرزاد; پیکر, اسلام

doi:10.22092/rafhc.2025.359447.1309

آبان، رقم جدید گندم دوروم مناسب کشت در دیمزارهای مناطق ‌نیمه‌گرمسیری کشور

نوع مقاله : آزاد سازی رقم

نویسندگان

¹ دانشیار، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گچساران، ایران.

² مربی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گنبد، ایران.

³ استادیار، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مغان، ایران.

⁴ استادیار، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران.

⁵ استادیار، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایلام، ایران.

⁶ استادیار، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گنبد، ایران.

⁷ محقق، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران.

⁸ استاد، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

⁹ دانشیار، بخش تحقیقات علوم زراعی وباغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.

¹⁰ محقق، بخش تحقیقات علوم زراعی وباغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران.

¹¹ مربی، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مغان، ایران.

¹² محقق، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی میاندوآب، ایران.

¹³ مربی، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران.

¹⁴ مربی، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی بروجرد، ایران.

¹⁵ استادیار، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، یاسوج، ایران.

¹⁶ استادیار، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

¹⁷ مربی، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، یاسوج، ایران.

¹⁸ استادیار، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی بروجرد، ایران.

¹⁹ کارشناس، مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان گچساران، ایران.

²⁰ استادیار، دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، دانشکده بهداشت، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، یاسوج، ایران.

²¹ محقق، دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، معاونت غذا و دارو، آزمایشگاه مواد غذایی، بهداشتی و آرایشی، یاسوج، ایران.

10.22092/rafhc.2025.359447.1309

چکیده

رقم جدید گندم دوروم آبان با شجره‌ Mck2/Tilo2//Bcrch1/Kund1149/Seri 33/2009-10 در قالب آزمایش مقایسه عملکرد بین‌المللی 33^thIDYT ایکاردا وارد کشور شد و سال 90-1389 در ایستگاه‌ گچساران مورد ارزیابی قرار گرفت. این لاین به همراه 78 لاین دیگر در ایستگاه‌های گچساران، مغان و گنبد برای آزمایشات پیشرفته‌ مقایسه عملکرد سال 91-1390 ارزیابی و پس از برتری نسبت به ارقام شاهد دهدشت و سیمره برای مناطق نیمه‌گرمسیر انتخاب شد. همچنین این رقم در آزمایش سازگاری سال‌های 94-1391 در شرایط دیم در مقایسه با رقم دهدشت افزایش 4 درصدی عملکرد دانه را نشان داد. میانگین عملکرد آن در سال‌های 97-1394 در شرایط آبیاری تکمیلی 3493 کیلوگرم در مقایسه با رقم دهدشت با عملکرد دانه‌ 3081 کیلوگرم در هکتار بود. لاین موصوف، با برتری در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی نسبت به رقم دهدشت و واکنش مناسب نسبت به بیماری‌های زنگ زرد و قهوه‌ای، و وزن هزار دانه مطلوب برای بررسی در مزارع مناطق گرمسیری انتخاب شد و در مجموع تمام آزمایشات نسبت به رقم دهدشت برتری عملکرد دانه11 درصدی نشان داد. براساس نتایج تجزیه شاخص‌های کیفیت نیز این رقم وضعیت مطلوبی داشت و نسبت به رقم دهدشت برتری نشان داد. لذا به‌دلیل دارا بودن ویژگی‌های مذکور برای کاشت در دیمزارهای اقلیم نیمه‌گرمسیری کشور انتخاب و با نام رقم آبان معرفی گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اصلاح نباتات

عنوان مقاله [English]

Aban, a new durum wheat cultivar suitable for cultivation in subtropical regions of Iran

نویسندگان [English]

R. Karimizadeh ¹
H. Ghojog ²
A. Mehraban ³
T. Hosseinpour ⁴
M. Armion ⁵
K. Shahbazi ³
J. Alt Jafarby ⁶
M. Hasanpourhosni ⁷
F. Afshari ⁸
M. Khairgu ²
M. Yasaei ⁹
M. Ata Hossaini ¹⁰
S. Sarkari ¹¹
R. Hosheyar ¹²
N. Tabatabai ¹³
M. Dalvand ¹⁴
K. Keshavarzi ¹⁵
R. Rohparvar ¹⁶
R. Mohtashami ¹⁷
M. Rahmati ¹⁸
M. Mohammadi ¹⁹
F. Karimpour ²⁰
E. Paykar ²¹

¹ Associated professor, Dryland Agricultural Research Institute. Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Gachsaran, Iran.

² Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Gonbad, Iran.

³ Assistant Professor, Field and Horticultural Crops Research Department, Ardabil Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Moghan, Iran.

⁴ Assistant Professor, Field and Horticultural Crops Research Department, Lorestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, (AREEO), Khorramabad, Iran

⁵ Assistant Professor, Field and Horticultural Crops Research Department, Ilam Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, (AREEO), Ilam, Iran.

⁶ Assistant Professor, Field and Horticultural Crops Research Department, Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Gonbad, Iran.

⁷ Researcher, Dryland Agricultural Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Maragheh, Iran.

⁸ Professor, Seed and plant Improvement Institute, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran

⁹ Associated professor, Field and Horticultural Crops Research Department, Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, (AREEO), Shiraz, Iran.

¹⁰ Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, (AREEO), Mashhad, Iran.

¹¹ Researcher,Field and Horticultural Crops Research Department, Ardabil Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Moghan, Iran.

¹² Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Azarbayjan Gharbi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, (AREEO), Miandoab, Iran.

¹³ Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Khozestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Ahvaz, Iran.

¹⁴ Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Lorestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, (AREEO), Broujerd, Iran.

¹⁵ Assistant Professo, Field and Horticultural Crops Research Department, Yasooj Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, (AREEO), Yasooj, Iran.

¹⁶ Assistant Professor, Seed and plant Improvement Institute, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran

¹⁷ Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Yasooj Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, (AREEO), Yasooj, Iran.

¹⁸ Assistant Professor, Field and Horticultural Crops Research Department, Lorestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, (AREEO), Broujerd, Iran.

¹⁹ Master science, of Agricultural and Jihad management, Gachsaran, Iran.

²⁰ Assistant Professor, Yasouj University of Medical Sciences, School of Health, Social Factors Research Center, Yasouj, Iran.

²¹ Researcher, Yasouj University of Medical Sciences, Food and Drug Deputy, Food, Health and Cosmetic Laboratory, Yasouj, Iran.

چکیده [English]

The new durum wheat variety Aban, with pedigree of Mck2/Tilo2//Bcrch1/Kund1149/Seri 33/2009-10 entered in the national experiments through the 33th IDYT ICARDA international yield comparison test and was evaluated at Gachsaran station in 2009-2010. This line was further evaluated with 78 other lines in Gachsaran, Moghan and Gonbad research stations for the advanced performance comparison tests in 2010-2011. This line was selected for semi-tropical regions after its superiority over the Dehdasht and Seimareh check cultivars. For evaluation of adaptability of genotypes, an experiment was conducted during 2011-2014, under dryland conditions. The results showed a 4% superiority of the Aban variety in seed yield compared to the Dehdash variety. The average yield of the selected line in 2014-2017 with supplementary irrigation conditions was 3493 kgha^-1 compared to the Dehdash variety with a seed yield of 3081 kgha^-1. The described line was selected with its superiority under dryland conditions and supplementary irrigation compared to Dehdash variety, appropriate response to yellow and brown rust diseases, and thousand seed weight, and in total showed 11% grain yield superiority over Dehdasht check cultivar. Based on the bread quality characteristics, Aban had desirable characteristics and showed superiority compared to the Dehdasht variety. Therefore, due to these results, new line was selected and released for cultivation in the semi- tropical regions of the country and introduced as Aban cultivar.

کلیدواژه‌ها [English]

Dryland
Compatibility
Supplementary irrigation
Yield superiority

مراجع

Anonymous. 2024. Agricultural statistics for the crop year 1401-1402. Volume 1: Crops. Ministry of Agriculture, Deputy for Planning, Information and Communication Technology Center. 126 pages.

Badri, H., Mohammadi, R., and Etminan, A. 2018. Study of genotype × environment interaction for grain yield of durum wheat genotypes under rainfed and supplemental irrigation conditions by GGE biplot. Cereal Research, 8(1): 73-83. doi: 10.22124/c.2018.9127.1365

Broccanello, C., Bellin, D., Dalcorso, G., Furini, A., and Taranto, F. 2023. Genetic approaches to exploit landraces for improvement of triticum turgidum ssp. durum in the age of climate change. Front Plant Sci, 14: 110-127.

Fox, P. N., Skovmand, B., Thompson, B. K., and Braun, H. J. 1990. Yield and adaptation of hexaploid spring triticale. Euphytica, 47(1): 57–64.

Huhn, M., and Nassar, R. 1989. On tests of significance for nonparametric measures of phenotypic stability. Biometrics, 45: 1000-997.

International Grain Council. 2019. Cereals market situation. Committee for the Common Organisation of Agricultural Markets, 28th November 2019.P:24.

Keshavarz, A., Jalal Kamali, M., Dehghani, A., Hamidnejad, M., Sadri, B., Heydari, A., and Mohsenin, M. 2012. Plan to increase the yield and production of irrigated and rainfed wheat in the country 2002-2013. Tehran: Ministry of Agricultural Jihad Publications.

Marti, J., and Slafer, G. A. 2014. Bread and durum wheat yields under a wide range of environmental conditions. Field Crops Res. 156: 258-271.

Slafer, G., Araus, J., and Moral, L. G., 2005. Promising eco‐physiological traits for genetic improvement of cereal yields in Mediterranean environments. Annals of Biology, 146: 61–70.

Trethowan, R. M., Hodson, D., Braun, H. J., Pfeiffer, W. H., and Van Ginkel, M., 2005. Wheat breeding environments. In Impacts of international wheat breeding research in the developing world, 1988-2002, by Lantican, M.A., Dubin, J. and Morris, M.L., pp. 54.

De Vita, P., and Taranto, F. 2019. Durum wheat (Triticum turgidum ssp. durum) breeding to meet the challenge of climate change. Advances in Plant Breeding Strategies: Cereals, Volume 5: 471-524. Cham: Springer International Publishing.

Xynias, I. N., Mylonas, I., Korpetis, E. G., Ninou, E., Tsaballa, A., Avdikos, I. D., and Mavromatis, A. G. 2020. Durum wheat breeding in the Mediterranean region: Current status and future prospects. Agronomy: 10(3), 432-459.

Martínez-Moreno, F., Ammar, K., and Solís, I. 2022. Global changes in cultivated area and breeding activities of durum wheat from 1800 to date: a historical review. Agronomy: 12(5): 1135-1152.