تاثیر آرایش کشت و تراکم بوته برعملکرد دانه و اجزای عملکرد کنجد در منطقه مشهد

نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 استادیار، موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

2 مربی، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران

3 استادیار، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مشهد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران

10.22092/rafhc.2023.351299.1253

چکیده

تعیین آرایش کاشت و تراکم بهینه در حصول به عملکرد مطلوب در گیاهان زراعی و از جمله کنجد نقش تعیین ­کننده ­ای دارد. به منظور تعیین بهترین آرایش کشت و تراکم بوته آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک­ های کامل تصادفی با سه تکرار در سال­ های­ 1396 و 1397 در منطقه مشهد با اقلیم سرد و خشک اجرا شد. در این پژوهش تیمارهای آزمایشی شامل آرایش کاشت در دو سطح کشت یک و دو ردیفه روی پشته، تراکم بوته درسه سطح شامل تراکم 20، 30 و 40 بوته در مترمربع و ژنوتیپ­ در دو سطح شامل محلی اسفراین و رقم اولتان بودند. نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل نشان داد که تغییر در آرایش کشت کنجد از کشت یک ردیفه به دو ردیفه باعث کاهش 19 درصدی عملکرد دانه در رقم اولتان و 15 درصدی در ژنوتیپ اسفراین شد. علاوه بر این نتایج بیانگر آن است که در ژنوتیپ محلی اسفراین و در آرایش کشت یک ردیفه، افزایش تراکم گیاهی نه تنها عملکرد دانه را افزایش نداد بلکه در تراکم بیشتر عملکرد دانه به­ طور معنی­ داری کمتر از دو تیمار دیگر بود. در رقم اولتان و در آرایش کشت یک ردیفه، تغییر تراکم کشت تاثیر معنی ­داری بر عملکرد دانه نداشت. با این حال در مقایسه بین دو ژنوتیپ و در آرایش کشت یک ردیفه، در هر سه تراکم مورد بررسی عملکرد دانه رقم اولتان در مقایسه با ژنوتیپ محلی اسفراین بیشتر بود. همچنین نتایج حاکی از آن بود که رقم اولتان با متوسط عملکرد 567 کیلوگرم در هکتار در مقایسه با ژنوتیپ محلی اسفراین با متوسط عملکرد 522 کیلوگرم در هکتار، دارای برتری معنی­ داری می ­باشد. در مجموع به عنوان توصیه ترویجی برای زراعت کنجد در منطقه مشهد می ­توان کشت رقم اولتان در آرایش کشت یک ردیفه با تراکم 20 بوته در مترمربع را پیشنهاد نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The effect of planting pattern and plant density on grain yield and yield components of sesame (Sesamum indicum, L) in Mashhad region

نویسندگان [English]

  • M. gholamhoseeini 1
  • A. kh. Danaie 2
  • A. Falah Tosi 3
1 Assistant Professor, Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
2 Researcher, Seed and Plant Improvement Department, Khuzestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Ahvaz, Iran
3 Assistant Professor, Seed and Plant Improvement Department, Mashhad Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Determining the optimal planting pattern and plant density plays a decisive role in achieving optimal yields in crops, including sesame. In order to determine the best planting pattern and plant density, an experiment was conducted in 2017 and 2018 in Mashhad region with cold and dry climate. The experiment was performed as a factorial in the form of a basic randomized complete block design with three replications. In this research, experimental treatments including planting pattern (cultivation of one and two rows on the ridge), plant density (20, 30 and 40 plants per square meter) and sesame genotypes (Esfarayen local variety and Oltan cultivar) were examined. The results showed that changing cultivation pattern from one-row to two-rows reduced grain yield by 19% in Oltan cultivar and 15% in Esfarayen genotype. In addition, the results indicated that in Esfarayen genotype and in one-row planting pattern, increasing plant density not only did not increase grain yield but also in the higher plant density caused a significant lower grain yield compared to the other plant densities. In Oltan cultivar and in one-row planting pattern, changes in plant density had no significant effect on grain yield. However, in comparison between the two genotypes and in one-row planting pattern, the grain yield of Oltan cultivar was higher in each plant density treatment compared to the Esfarayen genotype. In addition, results revealed that Oltan cultivar with 567 kgha-1 grain yield compared to Esfarayen local genotype with 522 kgha-1 grain yield, significantly performed better. In general, as a promotional recommendation for sesame cultivation in Mashhad region, we can suggest that cultivation of Oltan cultivar in one row on the ridge with a density of 20 plants per square meter.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultivar
  • Esfarayen
  • Genotype
  • Number of capsules per plant
  • Oltan

مراجع

  1. 1- صالحی، م. و سعیدی، ق .ا .1391. شاخص های انتخاب برای بهبود عملکرد دانه در کنجد. نشریه پژوهش­های زراعی ایران. 10(4) : 667-673.

     

     

    1. Adebisi, M. A., Ajala, M. O., Ojo, D. K. and Salau, A. W. 2005. Influence of population density and season on seed yield and its components in Nigerian sesame genotypes. J. Trop. Agr. 43: 13-18.

     

    1. Ahmed, M. E., Entisar, M. E. and Awad, A. A. 2010. Effect of plant density on the performance of some sesame (Sesamum indicum L.) cultivars under Rain fed. Res. J. Agr. Biol. Sci. 6(4): 498-504.

     

    1. Aslam, M., Nasrullah, H. M., Akhtar, M., Ali, B., Akram, M., Nawaz, H. and Javeed, H. M. R. 2015. Role of different planting techniques in improving the water logging tolerance and productivity of sesame (Sesamum indicum L.). Bangladesh J. Sci. Indust. Res. 50(3): 193–98.

     

    1. Bhardwaj, H. L., Hamama, A. A., Kraemer, M. E. and Langham, D. R. 2014. Cultivars, planting dates and row spacing effects on sesame seed yield and mineral composition. J. Agr. Sci. 6(9): 1–7.

     

    1. Dilip, K., Ajumdar, M. and Roy, S. 1991. Response of summer sesame (Sesamum indicum) to irrigation, row spacing and plant population. Indian J. Agron. 37: 758-762.

     

    1. Ebrahimian, E., Seyyedi, S. M., Bybordi, A. and Damalas, C. A. 2019. Seed yield and oil quality of sunflower, safflower, and sesame under different levels of irrigation water availability. Agr. Water Manage. 218: 149–157.

     

    1. Ehsannullah, N., Iqbal, A. A. and Mohsin, M. R. 2007. Effect of different planting patterns on the growth and yield of two varieties of sesame. Pakistan J. Agr. Sci. 44 (4):584–86.

     

    1. El Serogy, S. T., El Eman, M. A. and Sorour, W. A. I. 1997. The performance of two sesame varieties under different sowing method in two locations. Annu. Agr. Sci. 42: 355–4.

     

    1. Galiskan, S., Arslan, M., Arioglu, H. and Isler, N. 2004. Effect of planting method and plant population on growth and yield of sesame (Sesamum indicum L.) in a Mediterranean type of environment. Asian J. Plant Sci. 3(5): 610-613.
    2. Gholamhoseini, M. 2020. Evaluation of sesame genotypes for agronomic traits and stress indices grown under different irrigation treatments. Agron. J. 112: 1794–1804.

     

    1. Idoko, P., Baba, A. and Ugoo, T. 2018. Effect of inter-row and intra-row spacing on the growth and yield of sesame (Sesamum indicum L.) in Makurdi, Nigeria. Int. J. Agron. Agr Res. 12(1): 69–76.

     

    1. Ijoyah, M. O., Idoko, J. A. and Iorlamen, T. 2015. Effects of intra-row spacing of sezame (Sesamum indicum L.) and frequency of weeding on yields of maize-sesame intercrop in Makurdi, Nigeria. Int. Lett. Nat. Sci. 38: 16-26.

     

    1. Jakusko, B. B., Usman, B. D. and Mustapha, A. B. 2013. Effect of row spacing on growth and yield of sesame (Sesamum indicum L.) in Yola, Adamawa State, Nigeria. IOSR j. Agr. Vet. Sci. 2(3): 36–39.

     

    1. Jouyban, Z. and Moosavi, S. G. 2012. Seed yield and some yield components of sesame as affected by irrigation interval and different levels of n fertilization and superabsorbent. African J. Biotech. 11(49): 10944–48.

     

    1. Mei, H., Liu, Y., Du, Z., Wu, K., Cui, C., Jiang, X., Zhang, H. and Zheng, Y. 2017. High-density genetic map construction and gene mapping of basal branching habit and flowers per leaf axil in sesame. Front. plant Sci. 8: 636-646.

     

    1. Monpara, B. A. and Vaghasia, D. R. 2016. Optimizing sowing time and row spacing for summer sesame growing in semi-arid environments of India. Int. J. Curr. Res. Acad. Rev. 4(1): 122–31.

     

    1. Nandita, R., Abdullah Mamun, S. M. and Sarwar Jahan, M. D. 2009. Study of planting density on agronomic traits of sesame cultivars. Biol. Sci. 5: 823-827.

     

    1. Rahnama, A. and Bakhshandeh, A. 2006. Determination of Optimum Row-Spacing and Plant Density for Uni-branched Sesame in Khuzestan Province. J. Agr. Sci. Technol. 8: 25-33.

     

    1. Roy, N., Abdullah, S. M., Amun, M. and Sarwar, J. 2009. Yield performance of sesame (Sesamum indicum L.) varieties at varying levels of row spacing. Res. J. Agr. Biol. Sci. 5(5): 823-827.

     

    1. Sharma, P. B., Parshar, R. R., Ambawatia, G. R. and Pillai, P. V. A. 1998. Response of sesame varieties to plant population and nitrogen levels. Field Crop Abs. 51:481-484.
یافته‌های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی
دوره 11، شماره 1
تیر 1401
صفحه 71-80

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 05 مرداد 1400
  • تاریخ بازنگری: 20 آذر 1401
  • تاریخ پذیرش: 09 اسفند 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار