مقایسه کشت انتظاری و بهاره ارقام تجاری نخود در اراضی دیم مناطق سرد استان چهارمحال و بختیاری

نوع مقاله : ترویجی

نویسنده

دانشیار، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران

10.22092/rafhc.2022.126322.1197

چکیده

تغییر تاریخ کاشت بهاره به انتظاری در زراعت دیم، کارآیی استفاده از بارش را افزایش می­ دهد. این مطالعه با هدف امکان سنجی کشت انتظاری ارقام تجاری نخود، در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی به ­صورت کرت‌ یک­بار خردشده با دو تاریخ کاشت انتظاری و بهاره در کرت­ های اصلی و هفت رقم نخود (توده محلی، هاشم، آرمان، آزاد، سارال، عادل و ثمین) در کرت­ های فرعی با سه تکرار از آذرماه سال 1395 به مدت دو سال زراعی در شهرستان بروجن اجرا شد. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت  و رقم تاثیر معنی ­دار  بر وزن صد دانه، تعداد غلاف در بوته و عملکرد دانه داشتند. برهم­کنش تاریخ کاشت و رقم نیز بر عملکرد دانه موثر بود. بیشترین عملکرد دانه معادل 716/9 کیلوگرم در هکتار از تاریخ کاشت انتظاری بدست آمد. در کشت انتظاری، رقم عادل بیشترین عملکرد دانه (812/9 کیلوگرم در هکتار) و در کشت بهاره رقم آرمان بیشترین عملکرد دانه (471/9 کیلوگرم در هکتار) را تولید نمودند. در مجموع به نظر می­ رسد که استفاده از ارقام عادل و آرمان در کشت انتظاری می­تواند با افزایش 71/9 درصد عملکرد دانه نسبت به کشت بهاره و با هزینه یکسان سبب افزایش درآمد اقتصادی زارعین شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of Entezari and Spring Cultivation of Commercial Chickpea Varieties in Rainfed Lands of Cold Regions

نویسنده [English]

  • F. Salehi
Associate professor, Crop and Horticultural Science Research Department, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Shahrekord, Iran
چکیده [English]

Changing planting dates from spring sowing to Entezari sowing could increase the efficiency of rain use in rainfed farming. This study aims to evaluate the feasibility of Entezari cultivation of chickpea cultivars, experiments were carried out in split plots as a randomized complete block design with three replications in two years. Two planting dates including spring and Entezari sowing and seven chickpea cultivars (Local landrace, Hashem, Arman, Azad, Saral, Adel and Sameen) were used in this study. This study was implemented from November 2016 at two cropping seasons in Boroujen region (Chaharmahal and Bakhtiari province). The results showed that planting dates and cultivars were effective on 100-seed weight, number of pods per plant and grain yield. The interaction of planting date and cultivar was also effective on grain yield (p≤0.01). The results showed that the highest grain yield was obtained from Entezari sowing date (716.9 kg ha-1). In the Entezari sowing date, Adel cultivar had the highest grain yield (812.9 kg ha-1). In spring planting date, Arman cultivar had the highest grain yield (471.9 kg ha-1). In general, it seems that the use of Adel and Arman cultivars in Entezari sowing could be increased farmers' economic income by increasing grain yields (71.9%) at the same cost as spring crops.

کلیدواژه‌ها [English]

  • New cultivars
  • Dryland chickpea
  • Sowing date
  • Seed yield
  • احمدی، ک.، عبادزاده، ح. ر.، حاتمی، ف.، محمدنیا افروزی، ش.، اسفندیارپور، ا. و عباس­طاقانی، ر. 1400. آمارنامه کشاورزی سال زراعی 99-1398 جلد اول: محصولات زراعی. وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه­ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات. 97 صفحه.

 

  • پرسا، ح.، باقری، ع.، نظامی، ا.، محمد آبادی، ع. ا. و لنگری، م. 1381. بررسی امکان کاشت پاییزه زمستانه نخود (Cicer arietinum) در شرایط دیم خراسان. مجله علوم و صنایع کشاورزی. 16: 152-143.

 

  • حمزه‌ئی، ج. و سیدی، م. 1391. واکنش سه رقم نخود به تاریخ‌های مختلف کاشت تحت شرایط دیم در منطقه همدان. ویژه‌نامه نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار. (4)22: 83-94.

 

  • زعفرانیه، م. 1394. ارزیابی فنولوژیک و مورفولوژیک و عملکرد ژنوتیپ‌های نخود در کشت پاییزه تحت شرایط آبیاری تکمیلی و کشت انتظاری در مشهد. مجله به‌زراعی کشاورزی. (1)17: 271-282.

 

  • شبیری، س. س. 1393. توصیه‌های فنی کاشت، داشت و برداشت نخود دیم و معرفی ارقام دیم. نشریه تحقیقی ترویجی. مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی، معاونت ترویج و آموزش، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. 19 صفحه.

 

  • صباغ‌پور، س. ح. 1384. چالش‌ها و راهکارهای افزایش تولید حبوبات دیم در ایران. اولین همایش ملی حبوبات ایران. 29-28 آبان 1384. مشهد. ایران. صفحه 2.

 

  • صباغ­پور، س. ح. 1393. سند ملی برنامه راهبردی تحقیقات حبوبات کشور. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. موسسه تحقیقات کشاورزی دیم. همدان. 417 صفحه.

 

  • صداقت‌خواهی، ح.، پارسا، م.، نظامی، ا.، پرسا، ح. و باقری، ع. 1390. بررسی عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های نخود متحمل به سرما در شرایط کشت انتظاری در مشهد. نشریه پژوهش‌های زراعی ایران. (3)9: 322-330.

 

 

  • فرنیا، ا. و مرادی، ش. 1394. بررسی واکنش ارقام نخود دیم به زمان کاشت در شرایط کرمانشاه. نشریه تحقیقات کاربردی اکوفیزیولوژی گیاهی. (1)2: 47-64.

 

 

  • گلدانی، م.، باقری، ع. و نظامی، ا. 1379. تأثیر تاریخ­های کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه نخود (Cicer arietinum) در شرایط آب و هوایی مشهد. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. 7 (1): 33-12. 

 

 

  • موسوی، س. ک. و پزشکپور، پ. 1385. ارزیابی پاسخ ژنوتیپ­های نخود کابلی (Cicer arietinum) به تاریخ کاشت. مجله پژوهش­های زراعی ایران. (1)4: 141-154.

 

 

  • Auld, D. L., Bettis, B. L., Crock, J. E. and Kephart. K. D. 1988. Planting date and temperature effects on germination, emergence and seed yield of chickpea. Agron. J. 80: 909-914.

 

 

  • Dahiya, B. S., Gupta, K. R. and Waldia, R. 1983. Adaptation of chickpea varieties to late sowing. Ind. J. Agric. Sci. 53: 673-676.

 

 

  • Kharage, B. K. B, Singh, R. S., Malhotra, M. C., Saxena, K. B. and Geleta, B. 1997. Superiority of winter sowing over traditional spring of chickpea in the Mediterranean region. Agronomy 89: 112-118.

 

 

  • Krouma, A. 2010. Plant water relations and photosynthetic activity in three Tunisian chickpea (Cicer arietinum) genotypes subjected to drought. Turk. J. Agri. Forest. 34: 257-264.

 

 

  • Malhotra, R. S. and Singh, K. B. 1991. Gene action for cold tolerance in chickpea. Theo. App. Gen. (TAG) 82: 598-601.

 

 

  • Pachepsky, Y. and Rawls, W. J. 2004. Development of pedotransfer functions in soil hydrology. Developments in Soil Science, 30. Elsevier: Amsterdam, 512 p.

 

 

  • Regan, K. L., Siddique, K. H. M., Brandon, N. J., Seymour, M. and Loss, S. P. 2006. Response of chickpea (Cicer arietinum) varieties to time of sowing in Mediterranean-type environments of south-western Australia. Aust. J. Exp. Agri. 46: 395–404.

 

 

  • Sabaghpour, S. H., Sadeghi, E. and Malhotra, R. S. 2003. Present status and future prospects of chickpea cultivation in Iran. International Chickpea Conference 20-22 Jan., 2003, Raipur, India.

 

 

  • Singh, K. B. 1988. Food legume improvement program. ICARDA, Annual report, 126-128.

 

 

  • Verghis, T. I., Mckenzie, B. A. and Hill, G. D. 1994. Development of yield and variability in yield components of chickpea. Proc. Soc. 24: 109-116.