صدرا رقم جدید گندم نان زمستانه با پتانسیل عملکرد بالا، مناسب کاشت در مناطق سرد و معتدل سرد دیم کشور

نوع مقاله : آزاد سازی رقم

نویسندگان

1 دانشیار، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران.

2 مربی، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران.

3 استادیار ، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران.

4 دانشیار، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

5 محقق، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان، ایران.

6 محقق، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، پارس آباد مغان، ایران.

7 استادیار، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران.

8 محقق، موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

9 استاد، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

10 مربی ، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران.

11 محقق، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران.

12 مربی، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اراک، ایران.

13 استادیار، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران.

14 محقق، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران.

15 محقق، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران.

16 استادیار، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.

17 استادیار، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

18 کارشناس، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، پارس آباد مغان، ایران.

19 محقق، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران.

20 محقق، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران.

21 محقق، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران.

22 محقق، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد دزفول، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، دزفول، ایران.

چکیده

به منظور تولید لاین‏ های گندم دارای تحمل بالابه تنش‌های خشکی و سرما،رقم صدرا در سال زراعی 79-1378 از طریق دورگ‏ گیری بین رقم سرداری (والد پدری) با لاین Azadi/Azar (والد مادری) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه ایجاد شد. نتایج حاصل از ارزیابی رقم صدرا در ایستگاه‌های تحقیقاتی مناطق سرد و معتدل سرد نشان داد که میانگین عملکرد دانه رقم صدرا و ارقام آذر 2 و سرداری به ‏ترتیب 2394، 2332 و 2214 کیلوگرم در هکتار بود و عملکرد این رقم‌ 8 درصد نسبت به شاهد سرداری و 3 درصد نسبت به رقم آذر2 برتری داشت. در مجموع رقم صدرا سازگاری بهتری نسبت به شرایط بهینه اقلیمی نشان می دهد به طوری که، رقم جدید دارای پتانسیل بهره‌وری بیشتر از آب باران حتی در سال‌های ترسالی است. بر اساس نتایج، میانگین عملکرد دانه رقم صدرا و ارقام آذر 2 و سرداری در شرایط بارش مناسب به ‏ترتیب 3330، 3045 و 2522 کیلوگرم در هکتار بود. رقم صدرا دارای سازگاری عمومی و پایداری عملکرد مطلوب، تیپ رشد زمستانه، مقاوم به سرما و خشکی، با تعداد روز تا ظهور سنبله 173 روز (از اول ژانویه)، ارتفاع بوته 80 سانتی ‏متر و وزن هزار دانه 35 گرم می‏ باشد. یکی از مهم‌ترین ویژگی های رقم صدرا کیفیت خوب نانوایی آن است به طوری که رقم صدرا با دارا بودن پارامترهای کیفی مناسب نظیر عدد زلنی33، درصد پروتئین11/3، سختی دانه 47، شاخص گلوتن تر30، شاخص گلوتن 50 و حجم رسوب SDS معادل 55 دارای کیفیت نانوایی بالایی است. رقم صدرا به دلیل عملکرد بالا و دارا بودن ویژگی‌های مطلوب زراعی برای کاشت در دیم‌زارهای مناطق سرد و معتدل سرد کشور انتخاب و معرفی شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sadra, a new winter bread wheat cultivar with high yield potential for cold and moderate cold dryland conditions of Iran

نویسندگان [English]

  • M. Roostaei 1
  • E. Zadhasan 2
  • J. Jafarzadeh 3
  • M. Hassanpour Hosni 2
  • B. Sadeghzadeh 1
  • S. Mahfoozi 4
  • K. Soleimani 5
  • G. R. Abedi Asl 6
  • E. Rohi 7
  • H. Ahmadi 8
  • H. Pashapour 8
  • R. Haghparast 1
  • M. Aghaee Sarbarzeh 9
  • M. M. Ahmadi 10
  • R. Rajabi 11
  • T. Babaei 12
  • R. Eslami 11
  • R. Rezaee 13
  • N. Bahrami 2
  • F. Afshari 9
  • R. Roohparvar 14
  • S. M. Ata Hoseini 15
  • M. Yassaie 16
  • R. Roohparvar 17
  • S. Sarkari 18
  • M. Kheirgoo 19
  • M. Moradi 20
  • N. Tabatabai 21
  • Sh. Kia 19
  • M. Dalvand 22
1 Associate Professor, Dryland Agricultural Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Maragheh, Iran.
2 Researcher, Dryland Agricultural Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Maragheh, Iran.
3 Assistant Professor, Dryland Agricultural Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Maragheh, Iran.
4 Associate Professor, Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran.
5 Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Zanjan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Zanjan, Iran.
6 Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Ardabil Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Moghan, Iran.
7 Assistant Professor, Field and Horticultural Crops Research Department, Kordestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Sannandaj, Iran.
8 Researcher, Seed and Plant Certification and Registration Institute (AREEO), Karaj, Iran.
9 Professor , Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran.
10 Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Neyshaboor, Iran.
11 Researcher, Dryland Agricultural Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Maragheh, Iran.
12 Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Markazi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Arak, Iran.
13 Assistant Professor, Field and Horticultural Crops Research Department, Azarbaijan gharbi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Urmia, Iran.
14 Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Azarbaijan gharbi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Urmia, Iran.
15 Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Neyshaboor, Iran.
16 Assistant Professor, Field and Horticultural Crops Research Department, Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Shiraz, Iran.
17 Assistant Professor, Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran.
18 Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Ardabil Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Moghan, Iran.
19 Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Gorgan, Iran.
20 Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Kordestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Sannandaj, Iran.
21 Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Khozestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Ahvaz, Iran.
22 Researcher, Field and Horticultural Crops Research Department, Safiabad Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Dezful, Iran.
چکیده [English]

In order to produce wheat lines with high tolerance to drought and cold stresses, Sadra variety was generated by a cross between Sardari (male) and promising line Azadi/Azar (female) in Maragheh research station. Results of studies in the cold and moderate cold research stations showed that the grain yield means of Sadra, Azar2 and Sardari cultivars were 2394, 2332 and 2214 kgha-1, respectively, so that grain yield of Sadra was 8% and 3% higher than Sardari and Azar2 check cultivars, respectively. Sadra has a good adaptability to different climatic conditions, so that the new cultivar possess a great potential to be more productive during years with higher precipitation. According to the results, the mean grain yield of Sadra, Azar 2 and Sardari cultivars under optimal rainfall conditions were 3330, 3045 and 2522 kgha-1, respectively. Sadra cultivar has good general adaptability and grain yield stability, winter growth habit, high tolerance to cold and drought stresses, date to heading of 137 days, plant height of 80 cm and 1000 kernel weight of 35 gr. One of the most important characteristics of Sadra is its bread-making quality, so that Sadra with Zeleni number of 33, protein content of 11.3%, hardness of 47, wet gluten content of 30, gluten index of 50 and SDS sedimentation volume of 55 has a great bread-making quality. Based on its high yield potential and other appropriate agronomic characteristics, Sadra cultivar was released for cultivation in the cold and moderate cold dryland conditions of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wheat
  • Grain yield potential
  • Earliness
  • Bread-making quality
1-   احمدی، ک.، عبادزاده، ح.، حاتمی، ف.، عبدشاه، ه. و کاظمیان آ. 1399. آمارنامه کشاورزی سال زراعی 98-1397، جلد اول: محصولات زراعی. وزارت جهادکشاورزی، معاونت برنامه ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات. 97 صفحه.
 
 
2-   جعفرزاده، ج. 1389. گزارش نهایی بررسی خصوصیات زراعی و عملکرد دانه ژنوتیپ‌های زمستانه و بینابین گندم نان در آزمایشات مقایسه عملکرد در شرایط دیم سردسیر و معتدل سرد. شماره ثبت 0/335/1389 تاریخ 27/3/8913. موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور 34 صفحه.
 
 
3-   حسنپور حسنی، م.، افشاری، ف.، یاسائی، م.، عطا حسینی، م.، سرکاری، ص. و هوشیار، ر. 1391.گزارش نهایی بررسی واکنش ژنوتیپ‌های گندم مربوط به آزمایشات مقایسه عملکرد مقدماتی و پیشرفته یکنواخت سراسری دیم 90-1389 نسبت به بیماری زنگ زرد. به شماره ثبت گزارش نهایی 40728 مورخ 18/02/1391. موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور. 43 صفحه.
 
 
4-   روستایی،م. 1394. گزارش نهایی مطالعه خصوصیات زراعی و عملکرد دانه لاین های امید بخش گندم نان  در مزارع کشاورزان استان آذربایجانشرقی در شرایط دیم. گزارش نهایی به شماره ثبت 50182 مورخ 10/06/1395، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور. 23 صفحه.
 
 
5-   روستایی، م.، حسنپور حسنی، م.، زاد حسن، ا.، جعفرزاده، ج.، صادقزاده، ب.، اسلامی، ر.، رضایی، ر.، سلیمانی،ک.، عابدی اصل، غ.، روحی، ا.،  پاشاپور، ه.، حق پرست، ر.، آقایی، م.،  احمدی، م. م.، خلیل زاده، غ.، بابایی، ت.،  رجبی، ر.، افشاری، ف.،  هوشیار، ر.،  روح پرور، ر.، عطاحسینی، س. م.،  مرادی، م.، سرکاری، ص.، خیرگو، م. و کیا، ش. 1397. گندم هشترود، گندم نان زمستانه برای کاشت در دیم‌زارهای مناطق سرد و معتدل کشور، نشریه علمی- ترویجی یافته‏های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی7(2): 175-185.
 
 
6-   زادحسن، ا.، روحی، ا.، احمدی، م. م.، عابدی اصل، غ. ر.، پاشاپور، ه.، حق پرست، ر. و بابایی، ت. 1393. گزارش نهایی بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ‏های گندم نان در مناطق سردسیر و معتدل دیم. انتشارات موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور. گزارش نهایی به شماره ثبت 44205 مورخ 16/10/1392، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، 38 صفحه.
 
 
7-   کشاورز، ع.، جلال کمالی، م. ر.، دهقانی، ع.، حمیدنژاد، م.، صدری، ب.، حیدری، ا. و محسنین، م. 1381. طرح افزایش عملکرد و تولید گندم آبی و دیم کشور. 90-1381 . موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر.کرج. 45 صفحه.