تأثیر روش‏ های خاک ورزی و مدیریت بقایای ذرت بر عملکرد گندم و کنترل علف های هرز در منطقه زرقان استان فارس

نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 استادیار، بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زرقان، ایران.

2 مربی، بخش تحقیقات گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زرقان، ایران.

3 دانشجوی سابق دکتری زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، ایران.

چکیده

به منظور بررسی اثر روش­ های خاک­ ورزی رایج، کم­ خاک ­ورزی و بی­ خاک­ ورزی همراه با مدیریت بقایای گیاهی ذرت بر تنوع گونه­ ای، تراکم و وزن خشک علف‌­های هرز و عملکرد و اجزای عملکرد گندم، آزمایشی سه ساله به صورت کرت­ های خُرد شده در قالب طرح پایه بلوک­ های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال­ های 1393 تا 1396 در مرکز تحقیقات زرقان فارس اجرا شد. نتایج نشان داد ترکیب گونه­‌ای علف­ های هرز تحت تأثیر نوع خاک ­ورزی و مدیریت بقایا قرار گرفت به نحوی که خاک­ ورزی حفاظتی بخصوص کم ­‌خاک ­ورزی منجر به کاهش 30 درصدی آلودگی علف­ های هرز شد. با گذشت زمان تراکم علف­ های هرز چندساله در سیستم بی‌­خاک ­ورزی افزایش یافت درحالی که انجام عملیات خاک­ ورزی رایج و کم­ خاک ­ورزی با حفظ بقایا توانست تراکم علف­ های هرز چند ساله را بیش از 60 درصد کاهش دهد. بیشترین عملکرد دانه گندم (8113 کیلوگرم در هکتار) در سیستم کم­ خاک ­ورزی و حفظ بقایا حاصل شد که در مقایسه با حذف بقایای گیاهی بیش از 30 درصد افزایش در عملکرد مشاهده شد. بیشترین شاخص برداشت دانه (40/26درصد) در سیستم خاک ­ورزی رایج و حفظ بقایا حاصل شد درحالی که بیشترین وزن هزار دانه (40/18گرم)، تعداد دانه در مترمربع (20827 عدد) و عملکرد بیولوژیک (20084 کیلوگرم در هکتار) در سیستم کم ­خاک­ ورزی و حفظ بقایای ذرت به دست آمد. به ­طور کلی در تناوب ذرت-گندم انجام عملیات کم­‌خاک­ ورزی و حفظ 30 درصد بقایای گیاهی ذرت در سطح خاک در استان فارس  قابل توصیه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of tillage methods and corn residue management on wheat yield and weed control in Zarghan region of Fars province

نویسندگان [English]

  • J. Mirzavand 1
  • M. Jamali 2
  • R. Moradi Talebbeigi 3
1 1. Assistant Professor, Soil and Water Research Department, Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Zarghan, Iran.
2 2. Instructor, Plant Protection Research Department, Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Zarghan, Iran.
3 Former Ph. D Student of Crop Production and Plant Breeding, School of Agriculture, Shiraz University.
چکیده [English]

To evaluate the effect of different tillage methods (CT: conventional tillage, RT: reduced tillage, and NT: no-tillage), and residue management of corn on species diversity, density and dry weight of weeds, as well as yield and yield components of wheat, a 3-years trial was conducted using a split-plot experiment based on a randomized complete block design (RCBD), with three replications during 2014-2017 at the Research Center of Zarghan, Fars Province, Iran. Results showed that species diversity of weeds was affected by tillage methods and residue management, so that conservation tillage especially RT method decreased 30% of weed infestations. Over time, applying NT method increased perennial weed density, while CT and RT methods accompanied by residue retention reduced 60% of perennial weed density compared to NT method. Applying RT method and residue retention maximized grain yield of wheat (8113 kgha-1) up to 30% compared to residue removal. The highest harvest index (40.26%) was obtained by CT method and residue retention, but the maximum 1000-grain weight (40.18 g), grain number per m2 (20827 seeds), and biological yield (20084 kgha-1) were achieved by RT method and corn residue retention. In general, adopting RT bill age method and retaining 30% of corn residue is recommended for wheat-corn cropping system in fars provience.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conservation tillage
  • Crop rotation
  • Reduced tillage
  • Residue retention
  • Weed density

مراجع

1- افضلی­نیا، ص. و کرمی، ع. د. 1397. اثر خاک­ورزی حفاظتی بر خصوصیات خاک و عملکرد ذرت در تناوب با گندم. مجله مهندسی بیوسیستم ایران. 49(1): 129-137.
 
 
2- اقتداری نائینی، ع. ر. و غدیری، ح. 1379. تعیین دوره بحرانی کنترل علف­های هرز در ذرت دانه­ای در مناطق کوشکک و باجگاه (استان فارس). نشریه علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 4(2): 85-93.
 
 
3- برزعلی، م.، جوانشیر، ع.، شکیبا، م. ر.، مقدم، م. و نوری­نیا، ع. ع. 1382. اثر روش­های مختلف خاک­ورزی بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا در منطقه گرگان. نشریه نهال و بذر. 19(2): 173-189.
 
 
4- بنی­اسدی، ر.، توحیدی نژاد، ع. ا. و محمدی نژاد، ق. 1393. ارزیابی روش­های مختلف خاک‏ورزی و مدیریت پسماندهای جو در تولید ذرت. مجله دانش کشاورزی و تولید پایدار. 24(4): 61-69.
 
 
5- جاهدی، آ. و مین باشی معینی، م. 1393. پراکنش علف­های هرز مزارع گندم آبی استان همدان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS). نشریه پژوهش علف­های هرز. 6 (2): 184-171.
 
 
6- جلالی، ا. ه. و اسفندیاری، ح. 1395. تأثیر سامانه­های خاک­ورزی و تناوب­های زراعی بر عملکرد گندم. مجله تولیدات گیاهی. 39(2): 43-56.
 
 
7- خرم دل، س.، کوچکی، ع. ر. و نصیری محلاتی، م. 1388. تأثیر نظام­های زراعی با نهاده­های مختلف بر تنوع، ترکیب و تراکم علف­های هرز در ذرت. فصلنامه بوم­شناسی کشاورزی. 1(2): 1-10.
 
 
8- زراعی، م.، کاظمینی، س. ع. ر. و بحرانی، م. ج. 1393. تأثیر سامانه­های خاک­ورزی و تنش آبی بر رشد و عملکرد گندم. فصلنامه پژوهش­های زراعی ایران. 12(4): 793-804.
 
 
9- رنجبر، م.، صمدانی، ب.، رحیمیان مشهدی، ح.، جهان سوز، م. ر. و بی همتا، م. ر. 1386. تأثیر کاشت گیاهان پوششی زمستانه بر کنترل علف­های هرز و عملکرد گوجه فرنگی. نشریه پژوهش و سازندگی. 20(1): 24-33.
 
 
10- سردار. م.، بهدانی، م. ع.، اسلامی، س. و. و محمودی، س. 1394. اثر روش خاک­ورزی و کنترل شیمیایی بر تراکم و پراکنش گونه­های علف هرز پنبه در کشت دوم بعد از گندم. فصلنامه بوم­شناسی کشاورزی. 7(2): 254-266.
 
 
11- علیجانی، خ.، بحرانی، م. ج. و کاظمینی، س. ع. ر. 1390. تأثیر روش­های خاک­ورزی و مقادیر بقایای ذرت بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد گندم. فصلنامه پژوهش­های زراعی ایران. 9 (3): 113-122.
 
 
12- فخاری، ر.، توبه، ا.، آل­ابراهیم، م. ت.، باغستانی، م. ع. و زند، ا. 1395. بررسی تأثیر گیاه پوششی و زمان کاشت آن بر جمعیت علف­های هرز و عملکرد ذرت در دو نظام کم­خاک­ورزی و مرسوم. مجله دانش علف­های هرز. 12: 220-211.
 
 
13- مرادی طالب بیگی، ر.، پیرسته انوشه، ه.، احمدلاهیجانی، م. ج. و امام، ی. 1392. ارزیابی تأثیر بقایای گندم و خاک­ورزی در روز و شب بر جامعه علف­های هرز و عملکرد ذرت سینگل کراس 704. فصلنامه بوم­شناسی کشاورزی. 5(3): 255-262.
 
 
14- نوروز­زاده، ش.، راشد محصل، م. ح.، نصیری محلاتی، م.، کوچکی، ع. ر. و عباسپور، م. 1387. ارزیابی تنوع گونه­ای، کارکرد و ساختار جوامع علف­های هرز مزارع گندم در استان­های خراسان شمالی، جنوبی و رضوی. مجله پژوهش­های زارعی ایران. 6(2): 471-485.
 
 
15. Adamavicienc, A., Romanechas, K., Sarauskis, E. and Pilipavicius, V. 2009. Non-chemical weed control in sugar-beet crop under an intensive and convention in west Africa, II. Crop Productivity. Agron. Res. 7: 143-148.
 
 
16. Blanco-Canqui, H., Shaver, T. M., Lindquist, J. L., Charles, A., Shapiro, R. W., Elmore, C., Francis, A. and Hergert, G. W. 2015. Cover crops and ecosystem services: insights from studies in temperate soils. Agron. J. 107: 449-474.
 
 
17. Demjanova, M., Macak, I., Caloviu, F. M., Stefan, T. and Jozef, S. 2009. Effects of tillage systems and crop rotation on weed density weed species composition and weed biomass in maize. Agron. Res. 7: 785-792.
 
 
18. Fisk, J. W., Hesterman, O. B., Shrestha, A., Kells, J. J., Harwood, R. R., Squire, J. M. and Sheaffer, C. C. 2001. Weed suppression by annual legume cover crops in no-tillage corn. J. Agron. 93: 319-325.
 
 
19. Govaerts, B., Fuentes, M., Mezzalama, M., Julie, M., Deckers, J., Etchevers, J. D., Figueroa-Sandoval, B. and Sayre, K. D. 2007. Infiltration, soil moisture, root rot and nematode populations after 12 years of different tillage, residue and crop rotation managements. Soil Tillage Res. 94: 209-219.
 
 
20. Hemmat, A. and Eskandari, I. 2006. Dry-land winter wheat response to conservation tillage in a continuous cropping system in northwestern Iran. Soil Tillage Res. 86: 99-109.
 
 
21. Jin, H., Hongwen, L., Rasaily, R. G., Qingjie, W., Guohua, C., Yanbo, S., Xiaodong, Q. and Lijin, L. 2011. Soil properties and crop yields after 11 years of no tillage farming in wheat-corn cropping system in north China Plain. Soil Tillage Res. 113: 48-54.
 
 
22. Liebman, M., Mohler, C. L. and Staver, C. P. 2001. Ecological management of agricultural weeds. Cambridge University Press. 532 pp.
 
 
23. Malecka, I., Blecharczyk, A., Sawinska, Z., Swedrzynska, D. and Piechota, T. 2015. Winter wheat yield and soil properties response to long-term non-inversion tillage. J. Agri. Sci. Tech. 17: 1571-1584.
 
 
24. Messiga, A. J., Ziadi, N., Morel, C., Grant, C., Tremblay, G., Lamarre, G. V. and Parent, L. E. 2012. Long-term impact of tillage practices and biennial P and N fertilization on corn and soybean yields and soil P status. Field Crop Res. 133: 10-22.
 
 
25. Mrabet, R. 2000. Differential response of wheat to tillage management systems in a semi-arid area of Morocco. Field Crops Res. 66: 165-174.
 
 
26. Rieger, S., Richner, W., Streit, B., Frossard, E. and Liedgens, M. 2008. Growth, yield and yield components of winter wheat and the effects of tillage intensity, preceding crops, and N fertilization. Eur. J. Agron. 28: 405-411.
 
 
27. Teasdale, J. R. and Mohler, C. L. 2000. The quantitative relationship between weed emergence and the physical properties of mulches. Weed Sci. 48: 385-392.
 
 
28. Vanasse, A. and Leroux, G. L. 2000. Floristic diversity, size, and vertical distribution of the weed seed bank in ridge and conventional tillage systems. Weed Sci. 48: 454-460.
 
 
29. Virginia, N., Nele, V., Rachael, C. and Bram, G. 2015. Weed dynamics and conservation agriculture principles: A review. Field Crops Res. 183: 56-68.
 
 
30. Wiatrak, P. J., Wright, D. L. and Marois, J. J. 2006. The impact of tillage and residual nitrogen on wheat. Soil Tillage Res. 91: 150-156.
 
 
یافته‌های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی
دوره 9، شماره 2
اسفند 1399
صفحه 115-128

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 خرداد 1399
  • تاریخ بازنگری: 10 آذر 1398
  • تاریخ پذیرش: 26 آذر 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار