آران، رقم جدید گندم دوروم مناسب برای کشت در مناطق گرم و خشک جنوب ایران

نویسندگان

1 دانشیار، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

2 استاد ، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

3 مربی، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، داراب، ایران

4 مربی ، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی صفی ‏آباد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، دزفول، ایران

5 محقق، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم‏ آباد، ایران

6 استادیار، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

7 محقق، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی صفی ‏آباد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، دزفول، ایران

8 استادیار، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

چکیده

گندم دوروم رقم آران (لاین (DW-91-6 در سال زراعی 89-1388 در قالب چهل و یکمین خزانه بین‌المللی گندم دوروم (41th IDYN) دریافتی از مرکز بین‌المللی تحقیقات ذرت و گندم (CIMMYT) در دو ایستگاه تحقیقاتی اقلیم گرم و خشک جنوب کشور (خرم‏ آباد و داراب) مورد ارزیابی قرار گرفت و با میانگین عملکرد 6369 کیلوگرم در هکتار گزینش و به آزمایش مقایسه عملکرد مقدماتی مشترک در سال زراعی 90-1389 راه یافت. در این مرحله نیز لاین مذکور با عملکرد 7183 کیلوگرم در هکتار انتخاب شد. در آزمایش مقایسه عملکرد پیشرفته نیز لاین مورد نظر با میانگین عملکرد 7172 کیلوگرم در هکتار نسبت به شاهد رقم بهرنگ با عملکرد 7068 کیلوگرم در هکتار برتری نشان داده و برای مرحله بعد برنامه اصلاحی گندم دوروم انتخاب شد. در آزمایش سازگاری لاین ‏های گندم دوروم در اقلیم گرم جنوب کشور (ERDYT91-W) که طی دو سال زراعی 93-1391 و در چهار ایستگاه تحقیقاتی مناطق گرم و خشک جنوب کشور شامل اهواز، داراب، دزفول و خرم‏آباد اجرا شد، این لاین با میانگین عملکرد 7660 کیلوگرم در هکتار حدود 9 درصد برتر از شاهد رقم بهرنگ (با عملکرد 7021 کیلوگرم در هکتار) بود. بررسی‏ های متعدد کیفیت دانه نیز حاکی از آن بود که از نظر کیفیت سمولینا، این لاین با 13/6 درصد پروتئین و30 درصد گلوتن مرطوب در گروه ارقام خوب قرار دارد. بررسی‏ های آزمایش‏ های تحقیقی ترویجی در مزارع زارعین مناطق مختلف استان‏ های خوزستان و کرمان نیز برتری 24 الی 26 درصدی این لاین را در استان کرمان نسبت به شاهد رقم یاواروس و برتری 17 درصدی آن را در استان خوزستان نسبت به شاهد رقم بهرنگ نشان داد. در آزمایش‏ های بررسی واکنش ارقام و لاین‏ های گندم به بیماری‏ های مهم منطقه نیز رقم جدید مقاومت قابل قبولی نسبت به زنگ زرد و قهوه‏ ای از خود نشان داد. در کل با توجه به نتایج فوق الذکر که نشان دهنده برتری آن نسبت به ارقام رایج در اقلیم گرم و خشک جنوب کشور می ‏باشد، لاین جدید به عنوان رقم آران نامگذاری شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Aran, a new durum wheat cultivar adapted to wheat growing areas in warm agro-climate zone of Iran

نویسندگان [English]

  • T. Najafi Mirak 1
  • M. Agaee Sarbarzeh 2
  • M. Dastfal 3
  • H. Farzadi 4
  • M. Bahari 5
  • M. Khodarahmi 6
  • F. Afshari 2
  • A. Malihipour 6
  • R. Roohparvar 6
  • A. Firouzian 7
  • M. A. Javaheri 8
1 Associate Professor, Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran.
2 Professor. Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran.
3 Researcher, Seed and Plant Improvement Department, Fars Agricultural and Natural Resources Research Center, AREEO, Darab, Iran. Station, Darab, Iran
4 Faculty member, Seed and Plant Improvement Department, Safiabad Agricultural and Natural Resources Research Center, AREEO, Dezful, Iran
5 Researcher, Seed and Plant Improvement Department, Lorestan Agricultural and Natural Resources Research Center, AREEO, Khorramabad, Iran
6 Assistant Professor, Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran.
7 Researcher, Seed and Plant Improvement Department, Safiabad Agricultural and Natural Resources Research Center, AREEO, Dezful, Iran
8 Assistant Professor, Seed and Plant Improvement Department, Kerman Agricultural and Natural Resources Research Center, AREEO, Kerman, Iran.
چکیده [English]

The new durum wheat cultivar Aran (DW-91-6) was initially introduced as a breeding line through 41th International Durum Yield Nursery (IDYN) received from the International Maize and Wheat Improvement Center (CYMMIT) and was evaluated in two research stations of Khorramabad and Darab in warm agro-climate zone of Iran. In this step, Aran was selected for the further studies based on its high grain yield (6398 kgha-1). This line had average grain yield of 7183 kgha-1 in the regional preliminary yield trial in 2010-2011 cropping season. Line DW-91-6 had average grain yield of 7172 kgha-1 in the advanced yield trial compared to Behrang check cultivar with grain yield of 7068 kgha-1 in 2011-2012 cropping season and was selected for the further evaluations. In the regional elite yield trial conducted in four stations of Ahvaz, Darab, Dezful and Khorramabad in 2012-13 and 2013-14, this line with 7660 kgha-1 had 9% higher yield than Behrang check cultivar with grain yield of 7021 kgha-1 and was selected as superior line based on its grain yield and yield stability. Aran also has high quality of semolina, high protein content (13.6%) and high percentage of wet gluten (30%). The results of on-farm trials showed that this cultivar exhibited a 24% to 26% higher grain than Yavarus as a local check inKerman as well as a 17% higher grain yield compared to Behrang as a local check in Khoozestan. In total, based on its high grain yield, yield stability, quality of semolina and its good level of resistance to yellow and leaf rust diseases, line DW-91-6 was released as a new durum wheat cultivar with the name “Aran” for warm agro-climate zone of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Durum wheat
  • new cultivar
  • warm zone
  • aran
1- افشاری ،ف. 1395. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی شناسایی فاکتورهای بیماریزایی عامل بیماری زنگ زرد گندم (Puccinia striiformis) با کاشت خزانه تله 95-1393. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال وبذر، شماره فروست 51364 مورخ 17/12/1395، 22 صفحه.
 
2- افشاری، ف. 1397. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی تعیین فاکتورهای بیماریزایی عامل بیماری زنگ زرد گندم (Puccinia striiformis f. sp. tririci) با کاشت خزانه تله طی دوره 97-1395. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، شماره فروست 55629 مورخ 1/3/1398، 12 صفحه.
 
 
3-  بی نام. 1391. آمارگندم دوروم، وزارت جهاد کشاورزی. قابل دسترسی در سایت:www.iranwheat.ir
 
 
4-  بی نام. 1392. برنامه تکثیر و تدارک بذر گندم، سال زراعی 94-1393. دفتر غلات، حبوبات و نباتات علوفه‏ای. وزارت جهاد کشاورزی. 237 صفحه.
 
 
5-  بی نام. 1394.  برنامه تکثیر و تدارک بذر گندم، سال زراعی 95-1394. دفتر غلات، حبوبات و نباتات علوفه‏ای. وزارت جهاد کشاورزی. 229 صفحه.
 
 
6-  خدارحمی، م. 1390. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی بررسی پتانسیل عملکرد خزانه های بین المللی گندم دوروم در شرایط ایران. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال وبذر، شماره فروست 39301 مورخ 27/6/1390، 34 صفحه.
 
 
7-  نجفی میرک، ت. 1391. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی بررسی صفات کمی و کیفی لاین های پیشرفته گندم دوروم در آزمایش های مقایسه عملکرد یکنواخت اقلیم گرم .(ARDYT-W90) موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال وبذر، شماره فروست 42708 مورخ 22/12/1391، 26 صفحه.
 
 
8-  نجفی میرک، ت.1393. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی بررسی سازگاری و پایداری عملکرد ارقام و لاینهای امید بخش گندم دوروم درآزمایش های یکنواخت سراسری در اقلیم گرم کشور (ERDYT91-W. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال وبذر، شماره فروست 46854 مورخ 5/1/1394، 27 صفحه.
 
 
9-  نجفی میرک، ت.، شهبازی پور شهبازی، ع.، محمدی، ع.، افشاری، ف.، بهاری، م.، اکبری مقدم، ح.، رستمی، ح.، لطفعلی آینه، غ.، مویدی، ع.، دستفال، م.، فرزادی، ح. و احمدی، غ .1394. شبرنگ، رقم جدید گندم دوروم مناسب برای کشت در اقلیم گرم و خشک جنوب ایران. مجله علمی- ترویجی انتقال یافته‏های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی: 2(2): 100-89.
 
 
10.    Anonymous, 2004. Standard methods of analysis. International Association for Cereal Science and Technology (ICC). Accessible in: http://old.icc.or.at/standard_methods.
 
 
11.    McNeal, F. H., Konzak, C. F., Smith, E. P., Tate, W. S. and Russell, T. S. 1971. A uniform system for recording and processing cereal research data. U. S. Dept. Agric. Res. Serv., ARS 34-121. 42 pp.
 
 
12.    Peterson, R. F., Campbell, A. B. and Hannah, A. E. 1948. A diagrammatic scale for estimating rust intensity of leaves and stem of cereals. Can. J. Res. Sect. C. 26:496-500.
 
 
13.    Roelfs, A. P., Singh, R. P. and Saari, E. E. 1992. Rust diseases of Wheat: Concepts and methods of disease management. Mexico, D.F. CIMMYT. 81 pp.
 
 
14.    McIntosh, R. A., Wellings, C. R. and Park, R. F. 1995. Wheat rusts: An atlas of resistance genes. CSIRO, Australia, pp 200.