امکان افزایش تولید محصول گندم در دیمزارهای گرمسیری ایران

نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی

2 مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، مراغه

چکیده

تولید گندم در مناطق دیم گرمسیر نقش مهمی در اقتصاد ایران داشته و دارای ظرفیت عظیمی در افزایش تولیدات کشاورزی است. گسترش استفاده از ارقام اصلاح شده گندم در مناطق عمده‌ای از دیمزارهای گرمسیری در دهه هشتاد نسبت به دهه هفتاد حدود 27 درصد افزایش تولید را به همراه داشته است. با این وجود، شکاف زیاد عملکرد در سطح مزارع زارعین در مقایسه با عملکرد ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی (98 تا 204 درصد)،نیازمند شناخت عوامل به وجود آورنده شکاف عملکرد و ارایه راهکارهای مناسب است. شواهد و تجربیات موجود نشان می‌دهد که عوامل مدیریتی، اطلاعات فنی و مدیریت زراعیضعیف کشاورزان، توان و آگاهی‌های حرفه‌ای کم مروجین، استمرار استفاده از ارقام بومی در برخی مناطق، پایین بودن سطح مکانیزاسیون، عدم انتقال یافته‌های تحقیقاتی به مزارع زارعین، عدم نظارت و پیگیری مؤثر بر پیامدها و عواقب کاربرد نوآوری‌های ارایه شده،کمبود ماشین‌آلات و ادوات، کوچک بودن و پراکندگی اراضی دیم در زمره عوامل اصلی محدود کننده عملکرد گندم دیم در شرایط موجود می‌باشند.بنابراین، افزایش تولید گندم مستلزم پذیرش ارقام اصلاح شده به همراه سایر فن‌آوری‌های مورد توصیه است. این فن‌آوری‌های مناسب، به تولیدات پایدار کشاورزی کمک نموده و آثار سوء عوامل محیطی را محدود می‌نماید، هر چند به فعلیت رساندن تمامی ظرفیت‌های موجود امکان‌پذیر نبوده و مورد انتظار نیز نمی‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Possibility of Increasing Wheat in Warm Rainfed wheat Growing Areas of Iran

نویسندگان [English]

  • M. Mohammadi 1
  • R. Karimizadeh 1
  • AA. Ghaffari 2
  • M. Rostaii 1
چکیده [English]

Wheat production in warm rainfed areas plays an important role in the economy of Iran and has huge potential to increase agricultural production. Development of wheat varieties in the areas increased the wheat production (27%) in 80th decade compared to 70th decade, but still a remarkable difference is seen between farmer's and agricultural research fields (98 to 204%). The possible factors that cause this gap can be summarized as poor management, farmers’ poor technical and agronomic management, poor knowledge of extension personnel, using local varieties, low level of mechanization, lack of application of research findings, lack of monitoring the results of application of new methods, deficiency of desired machinery, small and dispersed farms. Therefore, high increase in wheat production requires the adoption of high-potential varieties accompanied by new technologies. These approaches would result in sustainable production and alleviating environmental adverse effects, although, it is impossible to actualize all the existing capacities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gap analysis
  • management
  • Rainfed wheat
  • Sustainable agricultural production
  • Warm regions

مراجع

1-  اندرزیان ب (1393) تعیین پتانسیل عملکرد و آنالیز ریسک تولید گندم در مناطق دیم‏خیز استان خوزستان. انتشارات مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور. 42 صفحه
2-  حیاتی د (1374) تأثیر سازه‌های اجتماعی- اقتصادی و تولیدی-زراعی بر دانش فنی- دانش کشاورزی پایدار و پایداری نظام زراعی در بین گندم‌کاران استان فارس. پایان نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه شیراز. 129 صفحه
3-    سازمان ملل (1379) وضعیت خشکی در جمهوری اسلامی ایران. تهران. ایران. 34 صفحه
4-    سلطانی غ،نجفی ب(1362) اقتصاد کشاورزی. انتشارات مرکز نشر دانشگاهی. 153 صفحه
5-  طاهر م. صادقی ا. (1376) عوامل متعدد تأثیرگرار بر تولید گندم در دیمزارهای ایران. مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور. ایران. 13 صفحه
6-    محمدی م (1377) برخی تدابیر اصلاحی جو دیم. انتشارات مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور. 51 صفحه
7-    محمدی م (1380) اثر تنش گرما بر اجزای عملکرد دانه و شناسایی ژنوتیپ‏های متحمل گندم. نهال و بذر 17: 211 -200
8-  محمدی م، مرادی‌نژاد ب (1382) بررسی علل رکود نسبی عملکرد دانه غلات در دیمزارهای گرمسیری استان کهگیلویه و بویراحمد. سازمان برنامه و بودجه استان کهگیلویه و بویراحمد. 180 صفحه
9-  یعقوبی‌نژاد م (1376) عوامل ارتباط دهنده‌تحقیق و ترویج کشاورزی. پایان نامه فوق لیسانس. دانشکده کشاورزی. دانشگاه تهران. 112 صفحه
10. Aggarwal PK, Hebbar KB, Venugopalan MV, Rani S, Bala A, Biswal A, Wani SP (2008) Quantification of yield gaps in rain fed rice, wheat, cotton and mustard in India. Global Theme on Agro-ecosystems Report no. 43. Patancheru 502 324, Andhra Pradesh, India: International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics. 36 p
11. Arnon I (1989) Agricultural research and technology transfer. London: Elsevier Science. Publishers LTD. 844 pp
12. Bhatia VS, Singh P, Wani SP, Chauhan GS, Rao AVR,Mishra AK, Srinivas K (2008) Analysis of potential yields and yield gaps of rainfed soybean in India using CROPGRO-Soybean model. Agric. Forest Meteoro 148: 1252-1265
13. Calvino P, Sadras V (2002) On-farm assessment of constraints to wheat yield in the south-eastern Pampas. Field Crops Res. 74: 1-11
14. Chatrath R, Mishra B, Ortiz Ferrara G, Singh SK, Joshi AK (2007) Challenges to wheat production in South Asia. Euphytica 157: 447-456
15. De Wit CT (1962)Potential photosynthesis of crop surfaces. Neth. J. Agric. Sci. 7: 141-149
16. Fischer RA (1985) Number of kernels in wheat crops and the influence of solar radiation and temperature. J. Agric. Sci. 105: 447-461.
17. Fischer RA, Byerlee D, Edmeades GO (2009) Can technology deliver on the yield challenge to2050? Expert meeting on how to feed the world in 2050 food and agriculture organization of the united nations economic and social development department. Rome, 24-26
18. French RJ, Schultz JE (1984) Water use efficiency of wheat in a mediterranean type environment. I. The relation between yield, water use and climate. Aust. J. Agric. Res. 35: 743-764
19. Hays DB, Do JH, Mason RE, Morgan G, Finlayson SA (2007) Heat stress induced ethylene production in developing wheat grains induces kernel abortion and increased maturation in a susceptible cultivar. Plant Sci. 172: 1113-1123
20. Hochman Z, Gobbett D, Holzworth D, McClelland T, Van Rees H, Marinoni O,Garcia JN, Horan H (2012) Quantifying yield gaps in rainfed cropping systems: A case atudy of wheat in Australia. Field Crops Res. 143: 65-75
21. Joshi AK, Chand R, Arun B, Singh RP, Ortiz R (2007) Breeding crops for reduced-tillage management in the intensive, rice-wheat systems of south Asia. Euphytica 153: 135-15
22. Kosina P, Reynolds MP, Dixon J Joshi A (2007) Stakeholder perception of wheat production constraint capacity building needs and research partenships in developing countries. Euphytica 157: 475-483
23. Lantican, MA, Pingali PL, Rajaram S (2003) Is research on marginal lands catching up? The case of unfavourable wheat growing environments. Agric. Econ. 29: 353-361
24. Lobell DB, Sibley A, Ortiz-Monasterio JI (2012) Extreme heat effects on wheat senescence in India nature climate change / advance online publication / www.nature.com/natureclimatechang
25. Lobell DB, Cassman KG, Christopher B (2009) Crop yield gap: their importance, magnitudes, and causes. Field. Ann. Rev. Environ. Resour. 34: 179-204
26. Mazid A, Bailey E, Jones M (1999) The effect of  fertilizer use on rainfed barley: A case study from Syria , ICARDA. Aleppo. Syria. 28 pp
27. Mohammadi M, Karimizadeh R (2012) Insight into heat tolerance and grain yield improvement in wheat in warm rainfed regions of Iran. Crop Bree. J. 1(2): 56-62
28. Oliver Y, Robertson M (2013) Quantifying the spatial pattern of the yield gap within a farm in a low rainfall Mediterranean climate. Field Crops Res. 150: 29-41
29. Plaut Z, Butow BJ, Blumenthal CS, Wrigley CW (2004) Transport of dry matter into developing wheat kernels and its contribution to grain yield under post-anthesis water deficit and elevated temperature. Field Crops Res. 86: 185-198
30. Reynolds MP, Bourlag NE (2006) Applying innovations and new technologies for international collaboratice wheat improvement. J. Agric. Sci. 144: 95-110
31. Reynolds M, Skovmand B, Trethowan R,Pfeiffer W )1999( Evaluating a conceptual model for drought tolerance. Wheat program. CIMMYT. Mexico. 49-54
32. Sayre KD (2002) Management of irrigated wheat. In: Curtis BC, Rajaram S, Gomez Macpherson H (eds.) Bread wheat: improvement and production. Food and Agriculture Organization, Rome, Italy, pp 395-406
33. Sharma RC, Duveiller E, Ortiz-Ferrara G )2007( Progress and challenge towards reducing wheat spot blotch threat in the eastern gangetic plains of south Asia: is climate change already taking its toll? Field Crops Res 103: 109-118
34. Singh P, Aggarwal PK, Bhatia VS, Murty MVR, Pala M, Oweis T, Benli B, Rao KPC, Wani SP (2009) Yield gap analysis: modelling of achievable yields at farm level. In: Suhas P, Wani, Johan R, Theib O (eds.). Rainfed Agriculture: unlocking the potential. CABI Head Office. Oxfordshire OX10 8DE. U.K
35. Slafer GA, Araus JL (2007) Physiological traits for improving wheat yield under a wide range of conditions. In: Spiertz JHJ, Struik PC, van Laar HH. Scale and Complexity in Plant Systems Research: Gene-Plant-Crop Relations. Springer, Dordrecht. pp. 145-154.
36. Trethowan RM, Ginkel MV, Rajaram S (2002) Progress in breeding for yield and adaptation in global drought affected environments. Crop Sci. 42: 1441-1446
37. Van Ittersum MK, Cassman KG, Grassini P, Wolf J, Tittonell P, Hochman Z (2013) Yield gap analysis with local to global relevance-a review. Field Crops, 143: 4-17
38. Worland A, Snape JW (2001) Genetic basis of worldwide wheat varietal improvement. In:Bonjean AP, Angus WJ (ed.) The World Wheat Book: A History of Wheat Breeding. Lavoisier Publishing, rue Lavoisier, Paris. pp. 59-100
یافته‌های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی
دوره 4، شماره 1
فروردین 1394
صفحه 63-78

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 خرداد 1394
  • تاریخ بازنگری: 19 تیر 1395
  • تاریخ پذیرش: 01 بهمن 1394

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار