موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذریافتههای تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی2322-40966220171122Problems, Challenges and Approaches of Enhancing Water Productivity in Date Palmsمسائل و چالشهای افزایش بهرهوری آب در نخیلات9711011528610.22092/rafhc.2018.109005.1058FAمجید علی حوریعضو هیات علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزیJournal Article20170102Water productivity is one of important indices for optimum use of irrigation water. The studies show that mean water productivity is estimated 0.25 kg/m<sup>3</sup> in date palm that is low compared to other countries. This situation indicates high losses of water in date groves. Water is the most important limiting factor of production in date palm. Therefore, use of suitable methods is important for increasing water productivity in date groves. The results of previous studies indicated that major problems and challenges of irrigation efficiency and water productivity in date palm are related to irrigation management. The water productivity of date groves can considerably be increased by accurate management and precise programing of irrigation. In this paper, the problems and challenges of water productivity in date groves and methods of increasing water productivity such as irrigation method, scheduling irrigation, usage of saline waters and wastewaters, determining water requirement of date cultivars and date groves drainage will be presented and discussed.<strong>شاخص بهرهوری آب یکی از شاخصهای مهم مصرف بهینه آب آبیاری است.</strong><strong> بررسیها نشان میدهد که میانگین مقدار شاخص بهرهوری آب در نخیلات کشور، اندک و </strong><strong>معادل 25/0 کیلوگرم بر مترمکعب</strong><strong> است. </strong><strong>این وضعیت، در نتیجه بالا بودن تلفات آب در نخلستانها میباشد. آب اولین و مهمترین عامل محدود کننده تولید خرما میباشد، لذا</strong><strong>استفاده از روشهای مناسب در افزایش بهرهوری آب در نخلستانها اهمیت ویژهای دارد.</strong><strong> بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده،</strong><strong>قسمت عمده مسائل و مشکلات بازده آبیاری و بهرهوری آب در نخیلات کشور مربوط به مدیریت آبیاری است. </strong><strong>میزان بهرهوری آب در نخیلات میتواند با </strong><strong>مدیریت و برنامهریزی صحیح </strong><strong>آبیاری در حد قابل ملاحظهای افزایش یابد.</strong><strong>در این نوشتار ضمن بررسی مسائل و چالشهای موجود در بهرهوری آب برای نخیلات، راهکارهای بهبود آن شامل اصلاح روش آبیاری، برنامهریزی آبیاری، کاربرد آبهای نامتعارف، تعیین نیاز آبی ارقام مختلف خرما و زهکشی اراضی ارائه و تحلیل شده است.</strong>موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذریافتههای تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی2322-40966220171122Sameen, A New Drought Tolerance, Large Seed Size and High Potential Yield Chickpea Cultivar for Spring planting on Cold Dryland Condition of Iranثمین، رقم جدید نخود متحمل به تنش خشکی، دانه درشت و پر محصول برای کشت بهاره در مناطق سرد دیم کشور11112111528810.22092/rafhc.2018.108442.1050FAسید حسین صباغ پورعضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی همدانیدالله فرایدیمربی پژوهش، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایرانمسعود کاملمربی پژوهش، مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان، ایراناکبر محمودیمربی پژوهش، مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان شمالی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیروان، ایرانمحسن مهدیهکارشناس، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایرانفرشید محمودیاستادیار، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایرانعلی سعیدمربی پژوهش، مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایرانهمایون کانونیاستادیار پژوهش، مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران.حمیدرضا پورعلی بابامربی پژوهش، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایرانمحمد خالداحمدیکارشناس، مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران.اکبر شعبانیمربی پژوهش، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایرانمحمد نعمتیفردکارشناس، مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران.محمدرضا شهابکارشناس، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایرانایرج کرمیکارشناس، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایرانJournal Article20161121Drought is one of the most important abiotic stresses, which has the most contribution for declining crop production under dryland condition. Large seed size in chickpea is one of major factors for high market acceptance. Sameen cultivar (ILC1799) was received through Chickpea International Drought Tolerance Nursery (CIDTN) from ICARDA in 2002. Cultivar Sameen along with other lines and checks was evaluated in different experiments in moderate cold and cold regions during 2002- 2014 cropping seasons. The results showed that Sameen cultivar had 32 percent higher yield than checks during several years of evaluations. Average grain yield and 100-seed weight of Sameen cultivar during evaluations were 919 kgha<sup>-1</sup> and 36 g, respectively. This cultivar is also resistant to fusarium wilt disease compared with checks. Therefore, spring planting of Sameen cultivar in Hamadan, Maragheh, Kordestan, Zanjan, Kermanshah, Oromieyeh and Northern Khorasan is recommended.<strong>تنش</strong><strong>خشکی یکی از</strong><strong> مهمترین تنشهای غیرزنده است که بیشترین سهم در کاهش عملکرد در زراعت دیم را به خود اختصاص داده است. درشتی دانه یکی از خصوصیات بارز</strong><strong>برای </strong><strong>بازار پسندی در نخود است. رقم ثمین (</strong><strong>ILC 1799</strong><strong>) در قالب آزمایشات بینالمللی تحمل به خشکی </strong><strong>از </strong><strong>مرکز بینالمللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک (</strong><strong>ICARDA</strong><strong>) در سال 1381 دریافت شد. </strong><strong>این ژنوتیپ در </strong><strong>آزمایشهای مختلف </strong><strong>در</strong><strong>ایستگاه</strong><strong></strong><strong>های مناطق معتدل سرد و سردسیر کشور به همراه سایر لاینها و ارقام شاهد طی سالهای 1381</strong><strong> تا 1393 </strong><strong>مورد بررسی قرار گرفت. برتری عملکرد دانه رقم ثمین</strong><strong>در سالهای مورد بررسی نسبت به میانگین ارقام شاهد </strong><strong>32</strong><strong> درصد بود. بر اساس نتایج بدست آمده، میانگین عملکرد رقم ثمین</strong><strong>در طی سالهای</strong><strong> بررسی در کشور 919 کیلوگرم در هکتار بود. رقم ثمین </strong><strong>ضمن </strong><strong>درشتی دانه (وزن صد دانه 36 گرم) نسبت به بیماری پژمردگی فوزاریومی مقاوم بوده و در مقایسه با ارقام شاهد دارای عملکرد بالاتری در کشت بهاره در شرایط دیم بود. از اینرو این رقم برای کشت بهاره در مناطق مراغه، کردستان، زنجان، کرمانشاه، همدان، ارومیه و خراسان شمالی معرفی و توصیه میگردد.</strong>موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذریافتههای تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی2322-40966220171122Introducing “Adli”, A New Early Maturity Sweet cherry Cultivar with Suitable Fruit Size and Qualityعدلی، رقم جدید گیلاس زودرس با اندازه و کیفیت مطلوب12313211529110.22092/rafhc.2018.107393.1033FAابراهیم گنجی مقدممرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، مشهدناصر بوذریپژوهشکده میوههای معتدله و سردسیری، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایرانعبدالرضا کاوندموسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایرانابوالفضل ایروانیبخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی ومنابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایرانشهدید اخوانبخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی ومنابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایرانسیما بینابخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی ومنابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایرانشاهین گوهرخایپژوهشکده میوه های معتدله و سردسیری، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایرانJournal Article20160823Early cultivars of fruit trees have high economic value due to early ripening. However, their short growing season results in lower yield and fruit weight. Meanwhile their market price is higher as they are the earliest available fruit. During early May, when there is a great market demand for sweet cherry in the north east of Iran, "Adli" is the first cultivar that its fruit is ready for harvest. The replacement of some commercial cultivars with "Adli" would play an important role in increasing income of the producers. "Adli" cultivar were introduced by the selection among local sweet cherry genotypes of Khorasan by conducting six research projects during 1991-2013. The evaluations showed that "Adli" possesed characteristics such as early ripening (one week earlier than Blamarka- the third week of May), high average weight (4.9 g compared to 3.3 g average weight of the Blamarka), marketability, tolerance to doubling and had higher economic value compared to other cultivars or genotypes, including "Pishras e Mashhad", "Blamarka"(early imported cultivar).<strong>ارقام زودرس میوه بدلیل توبرانه بودن آنها از ارزش اقتصادی بالایی برخودار میباشند. این ارقام اگرچه عمدتاً بدلیل فصل رشد کوتاه دارای متوسط وزن و عملکرد پایین</strong><strong>ی</strong><strong> هستند ولی با توجه به </strong><strong>زودرس بودن </strong><strong>از قیمت بالایی برخوردار میباشند. رقم عدلی که در هفته سوم اردیبهشت آماده برداشت میشود، اولین رقم میوه گیلاس در منطقه شمال شرق کشور است که در فصل بهار وارد بازار میوه می شود و بدین لحاظ تقاضای زیادی برای این محصول وجود دارد. جایگزینی ارقام قدیمی گیلاس با این رقم زودرس میتواند نقش مهمی در افزایش درآمد تولیدکنندگان گیلاس در کشور داشته باشد.</strong><strong>رقم عدلی </strong><strong>از طریق سلکسیون از بین ژنوتیپهای بومی گیلاس خراسان با اجرای شش پروژه تحقیقاتی </strong><strong>در طی مدت 14 سال معرفی گردید. ارزیابیهای انجام شده نشان داد که رقم عدلی در مقایسه با سایر ارقام </strong><strong>و ژنوتیپها</strong><strong>ی گیلاس از جمله گیلاس پیش رس مشهد و بلامارکا (رقم زودرس خارجی) بدلیل زودرسی، متوسط وزن بالا (9/4 گرم در مقایسه با 3/3 گرم میانگین وزن رقم بلامارکا)، بازارپسندی و تحمل به دوقلوزایی دارای ارزش اقتصادی بالا میباشد.</strong>موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذریافتههای تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی2322-40966220171122Narin, A Newirrigated Bread Wheat Cultivar, High Qrain Yield, Adapted to Temperate and Warm Climate Zones with Salinity of Soil and Waterنارین، رقم جدید گندم آبی با سازگاری و عملکرد بالا مناسب برای مناطق با تنش شوری خاک وآب در اقلیم معتدل و معتدل گرم کشور13514711529210.22092/rafhc.2018.109042.1059FAاشکبوس امینی سفیدابموسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال وبذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایرانحسین اکبری مقدمبخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زابل، ایرانمحمد حسین صابریبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان جنوبی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بیرجند، ایرانمحمد تقی طباطباییبخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایرانداود افیونیبخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی اصفهان، ایرانذبیح اله راوریبخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ، کرمان، ایرانعلیرضا محمدیبخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ، سمنان، ایرانفرزاد افشاریموسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال وبذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران0000-0002-7772-1338عبدالکریم ذاکریبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی شیراز، ایرانمحممود عطا حسینیبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایرانعظیم اکبریموسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال وبذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایرانهدایت حاجی آخوندی میبدیبخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایرانJournal Article20170104Salinity stress is a major constrain of plant growth and limiting factor of crop production. Wheat cultivar Narin is derived from the cross between an Iranian salt tolerant wheat line (1-66-22) and Pishtaz cultivar as female and male parents, respectively, at Seed and Plant Improvement Institute, Cereal Research Department in Karaj and subsequent selection among segregating populations done at experimental field of Yazd station.Results of yield trials and on-farm evaluations in the temperate and warm zone showed that under salinity stress conditions (Ec<sub>Soil </sub>=8-13 dsm<sup>-1</sup>&Ec<sub>Water </sub>=8-11 dsm<sup>-1</sup>), Narin exhibited a superior performance compared to the check cultivars Bam, Kavir, Neishoubour and Roshan, and its average grain yield was 809 kg (19% Percent) higher than average grain yield of check cultivars. Based on ranking method Narin had high stability and adaptibility in saline condition compared to check cultivars. Unser farmer`s conditions, its average grain yield was 4474 kg ha<sup>-1</sup>, nearly 22% higher than average grain yield of check cultivars (3664 kg ha<sup>-1</sup>). Narin exhibits lodging resistance and has non-shattering spikes, but has moderately resistant to moderatelt susceptible infection responses to rusts. However, under dry conditions of saline areas of Iran no susceptibility to these diseasesis observed. Based on good agronomic performance such as early maturity, resistance to lodging and shattering, and high adaptability and stability and good quality under saline conditions compared to checks (Bam, Arg and Ofogh), Narin was released for cultivation in saline areas (with water/soil salinity) of temperate and warm zone in Iran.<strong>تنش شوری یکی از مهمترین تنش های غیر زنده است </strong><strong>تولید محصولات کشاورزی را محدود میسازد.</strong><strong> رقم نارین حاصل از </strong><strong>دورگ گیری</strong><strong> بین </strong><strong>گندم پیشتاز</strong><strong> با سازگاری وسیع و پتانسیل عملکرد بالا به عنوان والد پدری و لاین بومی22-66-1 بعنوان والد مادری دربخش تحقیقات به نژادی غلات </strong><strong>در کرج و انتخاب در نسلهای در حال تفکیک تحت شرایط تنش شوری در ایستگاه یزد میباشد.نتایج آزمایشهای مقایسه عملکرد در اراضی تحت تنش شوری (</strong><strong>Ec<sub>Soil </sub>=8-13ds/m</strong><strong>و</strong><strong>Ec<sub>Water </sub>=8-11ds/m</strong><strong>) در مناطق معتدل و معتدل گرم نشان دهنده برتری رقم نارین نسبت به ارقام شاهد بم، نیشابور، کویر و روشن بود، به طوری که </strong><strong>این رقم با </strong><strong>میانگین عملکرد</strong><strong>4901</strong><strong>کیلوگرم هکتار ، 809 کیلو گرم (19درصد) نسبت به میانگین ارقام شاهد افزای</strong><strong>ش</strong><strong> عملکرد</strong><strong>داشت و با داشتن انحراف معیار رتبه پایین و</strong><strong>شاخص نسبی عملکرد بالا از پایداری عملکرد و سازگاری خوبی در مقایسه با ارقام شاهد برخوردار بود. این رقم در آزمایشهای ترویجی در مکانهای مختلف تحت شرایط تنش شوری در شرایط زارعین،به ترتیب با میانگین عملکرد 4474 کیلوگرم در هکتارنسبت به میانگین عملکرد دانه ارقام شاهد (3664 کیلوگرم در هکتار) حدود 22 درصد افزایش عملکرد داشت. عکسالعمل آن نسبت به بیماریهای زنگ (زرد، قهوهای و سیاه) نیمه مقاوم تا نیمه حساس است ولی در شرایط مناطق خشک و ایستگاههای یزد، بیرجند، زابل، سمنان و کرمان به هیچ یک از این بیماریهاآلودگی مشاهده نشد. رقم نارین نسبت به ارقام شاهد افق، ارگ و بم زودرستر است و علاوه بر مقاوم به خوابیدگی، ریزش دانه و کیفیت نانوایی خوب، دارای سازگاری خوب در اراضی با آب و خاک شور </strong><strong>در مناطق </strong><strong>معتدل و معتدل گرم کشور بوده و از اینرو جهت کشت در این مناطق معرفی گردید.</strong>موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذریافتههای تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی2322-40966220171122Saeed, A New Chickpea Variety, Suitable for Autumn-Entezari Planting in Template and Cold Regions at Dryland Conditionsسعید، رقم جدید نخود مناسب برای کشت پائیزه- انتظاری در مناطق معتدل و سرد در شرایط دیم14916411529310.22092/rafhc.2018.109977.1067FAعلی سعیدمرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایرانسید حسین صباغ پورعضو هیئت علمی /مرکز تحقیقات کشاورزی همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزییداله فرایدیموسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزیهمایون کانونیمرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سنندجداود صادق زاده اهریعضو هیئت علمی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایرانمسعود کاملمرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجاننعمتی فرد محمدمرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزیمحمدرضا شهابموسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزیعلی اکبر محمودیمرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزیسیده سودابه شبیریمحقق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجانحسین مصطفائیمرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزیعادل جهانگیریموسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزیفرشید محمودیموسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزیمحسن مهدیهمحقق موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشورپیام پزشکپوراستادیار پژوهش و عضو هیأت علمی، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایرانnullفرامرز سیدیمرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، لسازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزیرحمتاله کریمی زادهمرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گچساران، اسازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزیمحمد آرمیونمراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزیرقیه عبدالعظیم زادهسازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربیعلی اکبری کوکیاسازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربیعمر عزیزیسازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربیاسماعیل سید محمودیانسازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربیJournal Article20170314Based on recent studies, spring sowing of chickpea is not economical in most dryland regions of Iran due to low yield and high production expenditures. Saeed variety was introduced in cold resistance evaluating nurseries and participated in international, primary, advanced and adaptability trials in 2003 as well as studies on resistance to Fusarium wilt and Ascochyta blight disease at research stations and farmers’ fields in winter planting in 2015. Saeed average seed yield was 1450 kgha<sup>-1</sup>, that was superior to checks varieties Jam and local Ghazvin variety with 31 and 12%, respectively. The average seed yield of Jam and Ghazvin were 1115 and 1278 kgha<sup>-1</sup>,respectively. Saeed could tolerate -24 cold temperature without emergence but with snow covering and -14°C with emergence and without snow covering. The new variety Saeed, is suitable for its seed yield, well plant height (machine harvestable), high 100 seed weight, suitable seed protein and tolerance to Ascochyta blight disease. It was selected and introduced for autumn sowing in semi-cold regions and winter planting for cold dryland areas of Iran.<strong>امروزه کشت بهاره نخود به </strong><strong>واسطه عملکرد بسیار پائین و هزینه بالای تولید در اکثر مناطق دیم کشور غیراقتصادی میباشد. رقم سعید با شجره </strong><strong>x94TH12/FLIP 90-132C ×S 91347</strong><strong> در سال 1382 در قالب آزمایشات ارزیابی مقاومت به سرما به ایران ارسال و تا سال 1394 در قالب آزمایشهای بینالمللی، مقدماتی، پیشرفته و سازگاری و نیز مطالعات مربوط به مقاومت به بیماریهای برقزدگی و پژمردگی فوزاریوم در ایستگاههای تحقیقاتی و همچنین در مزارع کشاورزان در کشت پاییزه و انتظاری مورد ارزیابی قرار گرفت. این رقم با متوسط عملکرد 1450 کیلوگرم در هکتار، نسبت به شاهدهای</strong><strong> جم با متوسط عملکرد 1115 کیلوگرم در هکتار و توده بومی قزوین با متوسط عملکرد 1278 کیلوگرم در هکتار، به ترتیب 31 و 12 درصد افزایش عملکرد داشته و علاوه بر تحمل سرمای 24- درجه سانتیگراد در شرایط عدم سبز مزرعه، سرمای 14- درجه سانتیگراد (بدون پوشش برف) را در شرایط سبز مزرعه به خوبی تحمل نمود. </strong><strong>رقم سعید</strong><strong> ژنوتیپی </strong><strong>مطلوب از لحاظ عملکرد دانه، ارتفاع بوته مناسب جهت برداشت مکانیزه، وزن صد دانه بالا، پروتئین مناسب دانه و تحمل به بیماری برقزدگی است</strong><strong>.</strong><strong>این رقم جهت کشت پاییزه برای مناطق معتدل و پاییزه- انتظاری برای مناطق سردسیر در شرایط دیم انتخاب و معرفی گردید.</strong>موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذریافتههای تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی2322-40966220171122Haydari, A New Bread Wheat Variety for Optimum Irrigation and Post-Anthesis Drought Stress Conditions in Cold Regions of Iranحیدری، رقم جدید گندم نان برای شرایط آبیاری معمولی و تنش خشکی پس از مرحله گلدهی در مناطق سرد کشور16517611529410.22092/rafhc.2018.107524.1037FAامیر یزدان سپاسعضو هیأت علمی و هماهنگ کننده برنامه بهنژادی گندم اقلیم سرد کشور.محمد رضاییبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، میاندوآب، ایران.مهرداد چای چیبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران.تقی باباییبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اراک، ایران.غلامرضا امین زادهبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران.احمد زارع فیض آبادیبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران.علیرضا رضویبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران.امیر قلی سنجریبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران.مسعود قدسیبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران.0000-0002-9127-8635مسعود کاملبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان، ایران.میر سعید عابدیبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران.محمود ناظریبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران.مسعود عزت احمدیبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران.پرویز صالحیبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اقلید، ایران.سید کریم حسینی بایبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، قزوین، ایران.شهناز عاشوریبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، میاندوآب، ایران.عباس سعیدیدانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.محسن اسماعیل زادهموسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.0000-0002-7805-264Xتوحید نجفی میرکموسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.فرزاد افشاریموسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.0000-0002-7772-1338میترا سراج آذریدانشگاه گوئلف، گوئلف، کانادا.رحیم هوشیاربخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، میاندوآب، ایران.صفرعلی صفویبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران.0000-0002-0905-3286محمود عطاحسینیبخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایرانJournal Article20160905Haydari was developed from the cross between Ghk"s"/Bow"s"//90Zhong87 line and Shiroodi cultivar in Cereals Research Field at Karaj in 1996-97 cropping season. The F<sub>1 </sub>generation and segregated populations were managed at Karaj from 1997 to 2003. The performance of Haydari was evaluated in breeding nursery trials across all the research stations in cold regions of the country from 2004 to 2008 and in on-farm and verification trials from 2008 to 2014. It expressed grain yield higher than the other genotypes and check cultivars throughout the experiments. High grain yield and tolerance to terminal drought make Haydari well-suited to the cold regions in Iran. The highest grain yield of Haydari was 10600 kg ha<sup>-1</sup> under irrigated condition which reported from Hamedan experimental station in 2005-06 cropping season. It displayed resistance to stripe rust and moderate susceptibility to leaf rust and stem rust. Across all experimental sites over two years, the average grain yield of Haydari under optimum irrigation and post-anthesis drought stress conditions was 7.1 and 6.0 t ha<sup>-1</sup> compared to 6.4 and 4.5 t ha<sup>-1</sup> for Shahryar (check cultivar), respectively. Haydari has exhibited good general baking quality similar to check cultivar Shahryar. It is an awned and facultative in growth habit and its grain is hard and amber. Haydari was registered in 2015 and is appropriate for under optimum irrigation and post-anthesis drought stress conditions in cold regions of Iran.<strong>ارقام مناسب و اصلاح شده نقش مؤثری در افزایش تولید ایفا مینمایند. رقم گندم حیدری حاصل برنامه بهنژادی گندم اقلیم سرد کشور است که در سال زراعی 76-1375 از تلاقی لاین </strong><strong>Ghk"s"/Bow"s"//90Zhong87</strong><strong> با رقم شیرودی در کرج ایجاد گردید. در سال زراعی 77-1376 نسل </strong><strong>F<sub>1</sub></strong><strong> و طی سالهای زراعی 82-1377 نسلهای در حال تفکیک آن در کرج مورد ارزیابی قرار گرفت. این رقم در طول سالهای زراعی 87-1383 در آزمایشات مقایسه عملکرد سراسری اقلیم سرد کشور مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایشات یکنواخت سازگاری در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی پس از مرحله گلدهی که در سالهای زراعی 87-1385 در 12 ایستگاه تحقیقاتی اقلیم سرد اجرا گردید، رقم حیدری با میانگین عملکرد دانه 7145 کیلوگرم در هکتار در شرایط نرمال و 6032 کیلوگرم در هکتار در شرایط خشکی برتر از رقم شاهد (شهریار) به ترتیب با میانگین عملکرد 6413 کیلوگرم در هکتار در شرایط نرمال و 4507 کیلوگرم در هکتار در شرایط خشکی بود.</strong> <strong>بیشترین عملکرد دانه رقم حیدری در شرایط آبیاری نرمال به میزان 10600 کیلوگرم در هکتار در سال زراعی 85-1384 از ایستگاه تحقیقاتی همدان گزارش گردید.</strong> <strong>در پروژههای تحقیقی- تطبیقی و تحقیقی- ترویجی نیز رقم گندم حیدری برتر از ارقام شاهد بود. این رقم دارای تیپ رشد بینابین می باشد. میانگین وزن هزار دانه آن در شرایط آبی و تنش خشکی به ترتیب 41 و 36 گرم، دانه آن سخت با رنگ روشن (زرد کهربایی)، میانگین ارتفاع بوته آن 86 سانتیمتر، میانگین تعداد روز تا گلدهی آن (از 11 دی ماه) 128 روز و تعداد روز تا رسیدن آن در شرایط آبی و تنش خشکی به ترتیب 176 و 165 روز و میانگین دوره پرشدن دانه در شرایط آبی و تنش خشکی به ترتیب 48 و 37 روز است. رقم حیدری نسبت به بیماری زنگ زرد واکنش مقاوم، و به بیماریهای زنگ قهوهای و سیاه واکنش نیمه حساس نشان داد و از نظر شاخصهای کیفیت نانوایی، در گروه گندمهای با کیفیت خوب شناسایی گردید.</strong>